Yıldırım S., Yıldız K., Zafer N.
TÜBİTAK Projesi, 2008 - 2010
Karadutun çelikle çoğaltılmasında köklendirme başarısı ve kalitesi; çelik
tipi, çelik alma zamanı ve çelik alınan ana bitkinin yaşı gibi faktörler
yanında köklendirme ortamının nem ve sıcaklığı gibi çevresel faktörlere de
bağlıdır. Bu çalışmada karadutun çelikle
çoğaltılması için gerçek zaman ölçümlerine dayalı bilgisayar destekli geri
beslemeli otomatik bir köklendirme sistemi tasarlanmış ve imal edilmiştir. Köklendirme sistemi;
sistemin işleyişinde tüm işlemlerin
koordine edilmesi, veri kazanımı ve sistemdeki bütün işlemlerin otomasyonu için
bir bilgisayar ve bir görsel ölçme ve kontrol yazılımı, PLC ünitesi, nem sensörü, sıcaklık
sensörü, selonoid vana, damla sulama hattı ve damlatıcılardan oluşmuştur. Sistem serada karadutun çelikle çoğaltılmasında
test edilmiştir. Otomatik sistem kendisinden beklenen tüm ihtiyaçlara cevap
verebilmiştir. Köklendirme masalarının
nem içeriği ve sıcaklığı gerçek zamanlı olarak sensörler tarafından
ölçülmüştür. Bu değerlere bağlı olarak her
masanın sıcaklık ve nem içerikleri kontrol ve izleme sistemi ile anlık olarak
izlenmiş ve belirlenen sınırlarda kontrol edilmiştir. Ayrıca bu sensörlerden alınan veriler sistem
tarafından ayrı bir dosya içine kayıt edilmiştir. Sera denemelerinde sistemin
performansı test edilmiştir ve ayrıca sıcaklık ve nem içeriğinin köklendirme
başarısı ve kalite özellikleri üzerine olan etkileri belirlenmiştir. Köklendirme
ortamının sıcaklık ve nem içeriği köklenme başarısı, kallüs oluşumu, kök boyu
ve kök kalınlığı üzerine önemli derecede etkili olduğu (α=0.05) belirlenmiştir.
Kök sayısı üzerine ise sadece köklenme ortamı sıcaklığının(α=0.05) etkili
olduğu belirlenmiştir. Kontrol olarak
çelikler aynı zamanda ülkemizde yaygın olarak kullanılan on/off sisteminden
elde edilen sonuçlar ile karşılaştırılmıştır ve kallüs oluşumu, köklenme
yüzdesi, kök uzunluğu ve çelik başına kök sayısı açısından daha iyi sonuçlar
alınmıştır.