Salgın Hastalıklara Karşı Gıda Güvenliğinin Sağlanması Kapsamında Tarım İşçilerine Yönelik Yerleşim Yeri Model Önerisi

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2020 - 2020

Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
Başlama Tarihi: Mayıs 2020
Bitiş Tarihi: Kasım 2020

Proje Özeti

Tarih öncesi çağlarda avcı-toplayıcı yaşam düzenine sahip insanoğlu, tarımın keşfiyle birlikte yerleşik düzene geçmiştir. Tarım, her zaman, toplumların gelişmesini ve ilerlemesini tetikleyici bir göreve sahip olmuştur. Sanayi devrimi ile ise, tarım faaliyetleri ve sahaları önemini pekiştirmiştir. Tarım toplumlarının ortaya çıkmasıyla birlikte, göçebe düzen yerini yerleşik bir düzene bırakmıştır. Buna karşın, insanlık tarihinde ekonomik, toplumsal, sağlık ya da siyasal nedenlere bağlı sürekli bir yer değiştirme hareketinin devam ettiği görülmektedir. En genel tanımıyla göç, kayda değer büyüklükte bir etki taşıyan yer değiştirmelerdir. Tarımdaki teknik ve teknolojik gelişmeler, tarımsal ürünlerin hasadında daha hızlı bir süreç gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu gereklilik ise mevsimlik tarım işçilerin yer değiştirmelerini tetiklemiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 300.000 civarında mevsimlik işçi bulunmaktadır. Kayda değer büyüklükte bir topluluğun her anlamda iyi çalışma koşullarına sahip olması dikkat edilmesi gereken bir konudur. 2019 yılı Aralık ayının son günlerinde, Çin’in Vuhan kentinde rapor edilen Covid-19 virüsü, tüm dünyada etkisini göstermiş ve salgın hastalık niteliğine kavuşmuştur. Bu salgın; finans, lojistik, ulaşım, sanayi ve turizm sektörlerinde olduğu kadar tarımsal üretim ve gıda güvenliğini de etkilemiş ve belirli önlemler gerektiren bir tehdide dönüşmüştür. Bu bilgilere dayanarak; Covid-19 salgın döneminde, mevsimlik işçilerin güvenli yerleşim yerlerinde ikamet etmesi, gıda güvenliğinin sağlanmasında birincil önlemlerden biri olarak değerlendirilebilir. Bu konu aslında acil durum mimarlığı kapsamında değerlendirilmesi ve önceliklendirilmesi gereken bir konudur. Bu projede; salgın hastalık dönemlerinde tarımsal üretimin ve gıda güvenliğinin sağlanması için tarım işçilerine yönelik güvenli bir yerleşim yeri modeli önerisinde bulunulacaktır. Model önerisi, köy kent modelinden temellenecek ve eko mimari ilkeleri çerçevesinde ele alınacaktır. Ayrıca bu yerleşim yeri dahilinde hızlı üretilebilen endüstriyel barınak çözümü önerilerine de yer verilecektir.

Projenin amacı pandemik hastalıklara karşı tarım sahalarında gerçekleşen faaliyetlerin ve tarım işçilerine gerekli güvenliği sağlamaktır. Bu kapsamda projede gıda güvenliğinin sağlanması için tarım işçilerinin güvenli bir mekânda çalışmalarını sürdürmesinin güvence altına almak hedeflenmektedir.

Proje kapsamında öncelikle tarımsal faaliyetlerin sürdürülebilmesi için mevsimlik tarım işçilerine yönelik sağlıklı ve güvenli geçici yerleşim yerleri için yapılması gereken düzenleme önerileri geliştirilecektir. Ardından bu kişilerin barınacakları üretimi kolay, güvenli, konforlu, ekonomik ve ekolojik barınak tasarımları önerileri geliştirilecektir. Sonrasında bu çalışmaları içeren farklı bölge veya gruplara uygulanabilecek model tasarımları (model çizimi vb. ile) hazırlanacak ve bu çalışmaların yaygınlaştırılması için online bir veri bankası oluşturulacaktır. Bu yolla ihtiyacı olan herkesin erişebileceği teknik çözümlerin ve tasarım çözümlerinin olduğu, yine üretim detaylarının paylaşıldığı eşsiz bir online tasarım kütüphanesini de içeren kaynak oluşturulmuş olacaktır.

Yöntem olarak birinci aşamada literatür araştırması gerçekleştirilecektir. Dünyadaki örnekler literatüre dayalı olarak araştırılacak ve projeye altlık teşkil edecek acil durum mimarlığı ve barınak tasarımına dair yapılmış başarılı örnekler değerlendirilecektir. Literatür araştırmasını takiben ekolojik barınakların tasarım ve üretim olanakları araştırılacaktır. Bu barınaklarda kullanılabilecek salgın hastalığa karşı güvenli, ekonomik ve ekolojik yapı malzemeleri ve tasarımları önerilecektir. Güvenli ve sürdürülebilir yaşam alanları yaratmak için benimsenen “ekomimari” konseptinin; güvenli ve kolay inşa edilebilir ekolojik yapıların güvenli tarımsal sahalarda kullanım olanakları araştırılacaktır. Ekolojik mimari, düşük maliyet ölçütleri de dikkate alınarak yeni bir barınak ve yerleşim topolojisi geliştirilecektir.

Projenin özgünlüğü salgın hastalıklara karşı gıda güvenliğinin ekolojik mimari ilkeleri ile ele alınmasıdır. Salgınının tarımsal üretimde mevsimlik işçilerin hareket olanaklarının kısıtlanması ve sosyal mesafe kuralları çerçevesinde yarattığı tehdit düşünüldüğünde, konu ile ilgili çözümler üretilmesi önem kazanmaktadır. Bu projenin, ilgili acil durum mimarlığı çözümlerine ilişkin ihtiyaca cevap vermesi beklenmektedir.

Proje sonucu olarak beklenen çıktılar (1) Tarımsal üretim alanları için ekolojik ve ekonomik barınak önerileri (2) Uygun malzemeli ve bütçeli bir yapı tipolojisi ve (3) salgın hastalıklara karşı gıda güvenliğinin sağlanması için tarım işçilerinin konaklayabileceği bir yerleşim modeli önerisi ve son olarak (4) yaygınlaştırma çalışmalarının yapılacağı bir web portali hazırlanmasıdır. Proje kapsamında oluşturulacak tasarımlar teknoloji hazırlık seviyesi açısından üretime geçecek olgunlukta olacaktır.