Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kebapçı M. N., Satman İ.(Yürütücü)
Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje, 2016 - 2022
Proje Adı: Türkiye’de Erişkin Diyabet Hastalarında Glisemik ve Diğer Metabolik Parametrelerin
Regülasyon Durumunun Araştırılması (TEMD Çalışması).
Araştırma Ekibi:
Yürütücü: Prof. Dr. Yusuf Alper Sönmez
Araştırmacılar: İlhan Satman, Fahri Bayram, Serpil Salman, İbrahim Demirci, Cem Haymana, İlker Taşçı,
Alpaslan Kemal Tuzcu, Ayşegül Atmaca, Didem Özdemir, Eren Gürkan, Erman Çakal, Faruk Kutlutürk,
Feyza Yener Öztürk, Hasan Aydın, İbrahim Şahin, İlhan Yetkin, Kamile Gül, Meral Mert, Mustafa Ünübol,
Neslihan Başçıl Tütüncü, Medine Nur Kebapçı, Oğuzhan Deyneli, Seda Sancak, Seydahmet Akın, Sibel
Güldiken, Devrim Sinem Küçüksaraç Kıyıcı, Şevki Çetinkalp, Tevfik Sabuncu, Volkan D. Yumuk, Yüksel
Altuntaş, Cem Barçın, Teoman Doğru, Demet Çorapçıoğlu, Ali Kırık, Mustafa Altay, Mehmet Ali Eren,
Rıfkı Üçler, Güzin Fidan Yaylalı, İrfan Nuhoğlu, Halil Önder Ersöz, Murat Yılmaz, Nevin Dinççağ, Oğuzhan
Sıtkı Dizdar, Ayşe Kargili Carlıoglu, B. Tamer Tetiker, Mustafa Kemal Balcı, Kemal Ağbaht, Canan Ersoy,
Ferit Kerim Küçükler, Berrin Çetinarslan, G. Gonca Örük, Süleyman Baldane, Başak Özgen Saydam,
Semra Aytürk, Mehmet Aşık, Ramazan Çakmak, Fulya Çalıkoğlu, Cemile İdiz, Hülya Hacişahinoğulları,
Elif Bağdemir, Buşra Yıldız, Özlem Haliloğlu, Levent Özsarı, Eylem Çağıltay, Eren İmre, M. Sait Gönen,
Şerife Nur Boysan, Hamide Pişkinpaşa, Belgin Efe, Ahmet Kaya, İlker Cordan, Cem Onur Kıraç, Zehra
Çapa, Mustafa Cesur, Şule Canlar, Okan Bülent Yıldız, Süleyman Nahit Şendur, Bekir Çakır, Ahmet
Çorakçı, Mustafa Kutlu, Yusuf Bozkuş, Berrin Demirbaş, Sibel Ertek, Murat Dağdeviren, Amir Hassein
Abedi, Engin Güney, Şenay Topsakal, Zeliha Hekimsoy, Gülhan Akbaba, İbrahim Aslan, Şefika Dalkıran,
Esen Akbay, Şazi İmamoğlu, Özen Öz Gül, Alev Selek, Müge Özsan Yılmaz, Emre Bozkırlı, Seher
Çetinkaya Altuntaş, Elif Tutku Durmuş, Türkan Mete, Oğuz Dikbaş, Şafak Akın, Pınar Şişman, Sedat
Çetin, İlyas Çapoğlu, Emin Murat Akbaş, Zafer Pekkolay, Mesut Özkaya, Mustafa Araz
ClinicalTrial.gov numarası: NCT03455101
Başlangıç Tarihi: 08.12.2016
Bitiş Tarihi: 15.01.2022
Proje Konusu: Çok merkezli kesitsel çalışma. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD)
tarafından desteklenen (Onay: 09.06.2016).
Türkiye’de üçüncü basamak sağlık kuruluşlarında (üniversite, vakıf ve eğitim araştırma hastanelerinde)
diabetes mellitus tanısı ile takip edilen hastaların glisemik ve diğer metabolik parametrelerinin bilimsel
olarak değerlendirilmesi, raporlanması ve makale halinde yayınlanması amaçlanmıştır.
Proje Raporu: Altmış dokuz üçüncü basamak merkezde, TEMD üyesi ve çoğunluğu Endokrinoloji ve
Metabolizma Hastalıkları uzmanı 118 hekim tarafınca en az bir yıldır izlenen 5211 diyabetli hasta (Tip
1 Diyabet: 455, Tip 2 Diyabet: 4756) çalışmaya dahil edilmiştir.
Projede Tip 1 ve Tip 2 diyabetli hastaların glisemik ve metabolik hedeflere ulaşma oranları
araştırılmıştır. Ek olarak diyabet hastalarının hangi tedavileri aldığı ve metabolik hedeflere ulaşma
oranları ile ilişkisi de araştırılmış aynı zamanda özellikle ileri yaş popülasyonda aşırı ya da yetersiz tedavi
alma oranları da ortaya konmuştur. Bunun yanında Tip 2 diyabetli hastalardaki obezite sıklığı ve
obezitenin glisemik ve metabolik hedeflere ulaşma oranlarına etkisi, dislipidemi ve lipid düşürücü ilaç
kullanım sıklığı, hipertansiyon sıklığı ve komplikasyonlarla ilişkisi araştırılmış ve diyabet hastalarındaki
aşılanma oranları da rapor edilmiştir.
Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalarında hedef glisemik değerlere ulaşma oranları sırasıyla %15.3 ve %40.2
olarak bulunmuştur. Metabolik hedeflere ulaşma oranları açısından ise hastaların sırasıyla %5.5 ve
%10.1’inin glisemi, lipid ve kan basıncı hedeflerine ulaştığı tespit edilmiştir. Hastaların yaklaşık yarısının
enjektabl tedavileri kullandığı, diğer yarısının da sadece oral antidiyabetik ilaçları kullandıkları tespit
edilmiştir. İleri yaşdaki hastaların tedavileri incelendiğinde, yaklaşık olarak 10 hastadan birinin aşırı
tedavi aldığı ve yine hastaların %14’ünün yetersiz tedavi aldıkları bulunmuştur. Eşlik eden hastalıklar
açısından sonuçlar değerlendirildiğinde, hastaların yaklaşık olarak %90’ının aşırı kilolu ya da obeziteye
sahip oldukları ve obezitenin kötü metabolik kontrolün bir belirleyicisi olduğu tespit edilmiştir. Benzer
şekilde hastaların %95’inin statin tedavisine ihtiyaç duyduğu ancak %42’sinin statin tedavisi aldığı ve
bu hastaların da ancak dörtte birinin hedef değerlerde olduğu bulunmuştur. Hastalardaki hipertansiyon
sıklığı %68 olarak bulunurken %87’sinin tedavi altında olduğu ve sadece yarısının hedef kan basıncı
değerlerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Hipertansiyonun bulunması mikro ve makrovasküler
komplikasyon sıklığını da arttırmıştır. Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalarındaki aşılanma oranları
değerlendirildiğinde ise influenza aşılanma oranının sırasıyla %24 ve %21 ve pnömokok aşılanma
oranlarının da sırasıyla %8 ve %7 olduğu bulunmuştur. Özellikle ileri yaşın ve uzun diyabet süresinin
aşılanma oranlarına etki ettiği tespit edilmiştir.
TEMD Çalışması kapsamında aşağıda listelenen toplam yedi (7) makale yayınlanmıştır:
1.Demirci I, Haymana C, Salman S, Tasci I, Corapcioglu D, Kirik A, Yetkin İ, Altay M, Sabuncu T, Bayram
F, Satman I, Sonmez A; TEMD Study Group. Rates and associates of influenza and pneumococcus
vaccination in diabetes mellitus: a nationwide cross-sectional study (TEMD vaccination study). World J
Diabetes. 2021;12(12):2107-18. doi: 10.4239/wjd.v12.i12.2107.
2. Sabuncu T, Sonmez A, Eren MA, Sahin I, Çorapçioğlu D, Üçler R, Akin Ş, Haymana C, Demirci İ, Atmaca
A, Ersöz HÖ, Satman I, Bayram F; TEMD Study Group. Characteristics of patients with hypertension in
a population with type 2 diabetes mellitus: results from the Turkish Nationwide SurvEy of Glycemic
and Other Metabolic Parameters of Patients with Diabetes Mellitus (TEMD Hypertension Study). Prim
Care Diabetes. 2021;15(2):332-9. doi: 10.1016/j.pcd.2020.11.001.
3. Haymana C, Sonmez A, Demirci I, Fidan Yaylalı G, Nuhoglu I, Sancak S, Yilmaz M, Altuntas Y, Dinccag
N, Sabuncu T, Bayram F, Satman I; TEMD Study Group. Patterns and preferences of antidiabetic drug
use in Turkish patients with type 2 diabetes - A nationwide cross-sectional study (TEMD Treatment
Study). Diabetes Res Clin Pract. 2021;171:108556. doi: 10.1016/j.diabres.2020.108556.
4. Bayram F, Sonmez A, Haymana C, Sabuncu T, Dizdar OS, Gurkan E, Carlioglu AK, Agbaht K, Ozdemir
D, Demirci I, Barcin C, Salman S, Tetiker T, Balci MK, Kebapci N, Ersoy C, Yumuk V, Toth PP, Satman I;
TEMD Study Group. Utilization of statins and LDL-cholesterol target attainment in Turkish patients with
type 2 diabetes -a nationwide cross-sectional study (TEMD Dyslipidemia Study). Lipids Health Dis.
2020;19(1):237. doi: 10.1186/s12944-020-01408-2.
5. Sonmez A, Tasci I, Demirci I, Haymana C, Barcin C, Aydin H, Cetinkalp S, Ozturk FY, Gul K, Sabuncu T,
Satman I, Bayram F; TEMD Study Group. A cross-sectional study of overtreatment and deintensification
of antidiabetic and antihypertensive medications in diabetes mellitus: the TEMD Overtreatment Study.
Diabetes Ther. 2020;11(5):1045-59. doi: 10.1007/s13300-020-00779-0.
6. Sonmez A, Yumuk V, Haymana C, Demirci I, Barcin C, Kıyıcı S, Güldiken S, Örük G, Ozgen Saydam B,
Baldane S, Kutlutürk F, Küçükler FK, Deyneli O, Çetinarslan B, Sabuncu T, Bayram F, Satman I;
TEMD Study Group. Impact of obesity on the metabolic control of type 2 diabetes: results of the
Turkish nationwide survey of glycemic and other metabolic parameters of patients with diabetes
mellitus (TEMD Obesity Study). Obes Facts. 2019;12(2):167-78. doi: 10.1159/000496624.
7. Sonmez A, Haymana C, Bayram F, Salman S, Dizdar OS, Gurkan E, Kargili Carlıoglu A, Barcin C,
Sabuncu T, Satman I; TEMD Study Group. Turkish nationwide survEy of glycemic and other Metabolic
parameters of patients with Diabetes mellitus (TEMD Study). Diabetes Res Clin Pract. 2018;146:138-
47. doi: 10.1016/j.diabres.2018.09.010.