Akademik Veri Yönetim Sistemi
Öztürk A. (Yürütücü), Hacıömeroğlu T. N., Atıcı E., Kandemir Ö., Ceylan Ö., Kalkan B., et al.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2025
Bellek mekanı olarak kentler, farklı kültürlerden insanların birlikte
yaşadığı herkese ait bir yaşam alanı iken aynı zamanda da, herkesin kendi yaşamına dair parçaları barındıran birdeneyim alanıdır. İnsanların kendini yaşadığı yere ait hissedememesinin en önemli sebebi, kentlerimizin hızlı değişimd.nüşümleri
sonucu, bellek ögelerinin yok olmasıdır. Toplumsal olarak üretilmiş ortak bir geçmişi simgeleyen, dolayısıyla orada yaşayanlar için, bilişsel uyarılma ile hatırlamaya yol açacak kentsel bellek öğelerinin devamlılığını sağlama ihtiyacı, bu projenin ana çıkış noktası olmuştur. Bugün kentlerin hızlı dönüşümü, yaşlı bireylerin referanslarını kaybettiği güvensiz bir mekânsal ortam yaratırken, belleklerinde yaşanan süreksizlik ve zamansal kopmalar, çağımızın hastalığı olan demans ve Alzheimerı tetiklemekte, yaşlıları kent içerisinde pasif hale getirmektedir (Öztürk, 2016). Belleğin sürekliliğinin sağlanmasını amaç edinen bu çalışma, kentlerin bireysel ve kolektif bellek ögelerinin, sanal gerçeklik ortamında ü. boyutlu modellenmesi ile gerçeklik hissi oluşturarak, bireylerde bilişsel uyarılma ile anımsama yaratacak bir model geliştirmeyi hedeflemektedir. Çalışmada, demans ve Alzheimer tedavisinde kullanılan “Anımsama Terapisi” yönteminden yararlanılacaktır. Sanal gerçeklik ortamında kullanıcıların, kentin geçmişine ait anımsama ile bilişsel uyarılma sonucu, hatıraların canlanacağı ön görülmektedir (Birinci, 2022). Bu çalışmada örnek alan olarak, Eskişehir Hamamyolu Çarşısı’nın; hamam, cami ve arasta gibi en yoğun kullanılan bölgesinden bir sokak seçilmiştir. Alanın, 1940-1980 yılları arasındaki görüntüsü sanal gerçeklik ortamında
oluşturulacaktır. Çalışmanın birinci kısmında, sanal gerçeklik deneyiminin anımsamaya etkisinin ortaya çıkarılması için, kentin bu bölgesinde belirlenen tarihlerde yaşamış, 65 yaş üstü bireyler ve Alzheimer hastalarına sanal gerçeklik
deneyimi uygulayarak, nitel analiz yönteminde yapılandırılmış g.rüşme ile onlarda gizli kalmış anı-mekan bilgilerine ulaşılması hedeflenmiştir. Elde edilen saklı anılar ve kullanıcı deneyimleri ile “Kentsel Anımsama Kutusu” güncellenerek çalışmanın ikinci kısmında, sanal gerçeklik deneyimi kazanımlarının ortaya çıkarılması için 18 yaş üstü bireylere de, sanal gerçeklik ortamında geçmiş kent belleği deneyimi uygulanacaktır. Nicel analiz yönteminde hazırlanmış, geniş kullanıcı kitlesine yapılacak uygulama, “Kentsel Bellek Anımsama Kutusu Sergisi” içeriğinde
kentlinin yoğun olduğu bir bölgede yapılarak, yaygın etkinin de sağlanması hedeflenmiştir. Geçmiş zaman deneyimi, bölgeyi bilenler için bir anımsama yaratırken, daha önce bu bölgede yaşamamış ve geçmişi bilmeyen gençler içinde
kültürel bellek gelişimi sağlayacaktır.