Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dumlupınar Z.(Yürütücü), Akkaya A., Dokuyucu T., Bardak A., Akan K., Gezginç H., et al.
TAGEM Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Projesi, 2017 - 2020
Ülkemiz, kültürü yapılan yulafın gen merkezlerinden birisidir. Yerel çeşitler genetik çeşitliliği artırmak ve yeni çeşitlerin geliştirilmesine olanak sağlamak bakımından çok önemli kaynaktır. Bu denli öneme sahip genetik kaynakların tanımlanması, ıslah amaçlı kullanım yanında gen bankalarındaki duplikasyonu önlemek açısından da oldukça önemlidir. Araştırma augmented deneme desenine göre 174 yerel yulaf genotipi ve 10 standart çeşit ile Kahramanmaraş koşullarında üç yıl süreyle yürütülmüştür. Projede tarımsal özellikler; bitki boyu (BB), sap kalınlığı (SK), salkım uzunluğu (SU), vejetatif periyod (VP), tane dolum periyodu (TDP), ekim olgunlaşma süresi (EOS), yatma (Y), salkımdaki tane sayısı (STS), salkımdaki tane ağırlığı (STA), bin tane ağırlığı (BTA) ve tane verimi (TV), makro ve mikro besin elementleri; Ca, Mg, P, K, B, Zn, Cu, Fe ve Mn ve kalite özellikleri; protein oranı (PO), β-glukan, asit deterjan lif (ADF), nötr deterjan lif (NDF) ve kavuzsuz tane oranı (KTO) olmak üzere toplam 25 fenotipik özellik incelenmiş ve 6K SNP chip verileri kullanılarak markör-özellik ilişkileri tespit edilmiştir. Araştırmada üç yıllık (2017, 2018 ve 2019) fenotipik (P) ve genotipik (G) veriler kullanılarak mixed linear model (MLM), popülasyonun genetik yapısını temsil eden Q matriks (Q) ve akrabalık matriksi (K) verileri elde edilmiş ve bu veriler ile ilişkilendirme analizleri yapılmıştır.
Tarımsal özelliklerin tamamında genotipler arasındaki farklılık istatistiki olarak önemli (P<0.01) bulunurken, mikro ve makro elementlerden Ca ve Mn dışındakiler önemsiz bulunmuştur. Ayrıca, kalite parametrelerinden PO, ADF ve KTO bakımından genotipler önemli (P<0.01) bulunurken, β-glukan ve NDF önemli bulunmamıştır.
Yulaf taçlı pas hastalık testlerinde ticari çeşitlerden Kırklar, Yeniçeri ve Sarı dayanıklı grupta yer alırken diğer çeşit ve genotipler hassas bulunmuştur. Ayrıca, 174 yerel çeşit ve 10 ticari çeşidin tamamı yulaf kara pas hastalığına karşı hassas bulunmuştur.
Araştırma sonuçlarına göre bazı özellikler ile ilişkili aday markörler tespit edilmiştir. Bu aday markörlerin her biri için gerçekleştirilen MLM analizlerinden SU, BTA, K, ADF ve NDF özellikleri için 2.50≤-log10<3.00 seviyesinde (-log10 ≥ 2.50 seviyesi, markör-fenotip arasında ilişki p<0.003) önemlilik düzeyi seçilirken, geriye kalan 21 özellik -log10 ≥ 3.00 seviyesinde markör-fenotip arasında ilişki p<0.001 önemlilik düzeyi seçilmiştir. Sonuç olarak, Ca için 2, Mg için 4, P için 1, K için 2, B için 1, Zn için 1, Cu için 1, Fe için 7, PO için 5, β-glukan için 1, ADF için 1, NDF için 3, KTO için 10, BB için 5, SK için 4, SU için 5, VP için 12, TDP için 2, EOS için 3, Y için 1, STS için 1, STA için 1, BTA için 6, TV için 6 adet olmak üzere toplamda 86 adet aday markör tespit edilmiştir. İlişk,lendirme analizleri yulaf genomunda açığa çıkarılan 21 Mrg bağlantı grubundan 20’si ile eşleşmiştir. Bu proje Türkiye orijinli yulaf Genotiplerinde mikro makro besin elementleri ve kalite parametrelerinde sunulan ilk ilişkili haritalama rapordur.