TÜBİTAK Projesi, 2005 - 2010
Bu proje Ankara Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünde ülkesel tavuk ıslah çalışmalarında kullanılmakta olan kahverengi ve beyaz yumurtacı saf hatlardan en etkin yararlanmak ve sonuçları yaygınlaştırmak amacıyla yürütülmüştür. Projede birbirleri ile ilişkili olarak kabul edilebilecek 7 iş paketi gerçekleştirilmiştir.
Alt yapı geliştirme çalışmaları çerçevesinde Enstitüye civciv büyütme ve yumurta verim kontrollerinin yapılabileceği tam çevre kontrollü bir kümes yapılmıştır. Veri işlemede hatasız işlem yapmaya uygun barkot sistemi kullanımı, bunları okuyan el terminalleri kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca Enstitüde kuluçkahane kapasitesi arttırılmış, biyogüvenlik uygulamaları, etkin cinsiyet ayrımı, otomatik ekipmanlarla kuluçkahanede aşılamalar yapılamaya başlanmıştır.
Saf hatların seleksiyonla geliştirilmesine 3 generasyon devam edilmiş, 6’sı kahverengi, 4’ü beyaz yumurtacı 10 saf hatta cinsel olgunluk yaşı, cinsel olgunluk ağırlığı, yumurta verimi, yumurta ağırlığı ve yaşama gücü gibi özellikleri birlikte ele alan indeks seleksiyon uygulanmış, her generasyon her bir hat için kalıtım dereceleri, verim özellikleri arasındaki genotipik korelasyonlar ile genetik yönelim saptanmıştır.
Ebeveyn üretme çalışmalarında kahverengi yumurtacı saf hatlardan 4’ü saf, 4’ü ikili melez olan 8 ana hattı ile; ikisi saf, ikisi ikili melez olan 4 baba hattı kullanılmıştır. Beyaz yumurtacılarda da ikisi saf, ikisi ikili melez olan dört ana hattı ile, ikisi saf ikisi ikili melez 4 baba hattı ebeveyn özellikleri yönünden teste alınmıştır. Ebeveyn olarak kullanılmak üzere seçilen saf ve ikili melez genotiplerde, özellikle ikili melezlerin bazı saf ebeveynlere göre avantaj sağladıkları, cinsel olgunluk yaşı ve ağırlığının kabul edilebilir seviyede düştüğü görülmüştür. Aynı durum yumurta verimi ve yumurta ağırlığı ile kuluçkalık yumurta oranında da gözlenmiştir. Ebeveyn olarak kullanılan genotipler yumurta verimi ile kuluçkalık yumurta oranı bakımından değerlendirildiğinde; ana hatlarından BAR-1, BAR-1 x BAR-2, BAR-2 x BAR- 1, L-54 x COL, BLU, MAR x BLU genotiplerinin ön planda değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir
Projenin son üretim materyali hibritlerin elde edilmesi ve bunların kontrollü çevre koşullarında verimlerinin tespiti ile ilgili çalışmalarda siyah tüylü hibritlerde 21 kodlu üçlü melez hibritler ön plana çıkmıştır. Kahverengi tüylü kahverengi yumurtacı hibritlerde 31, 34 ve 41 kodlu hibritler, beyaz yumurtacı hibritlerde ise 81 kodlu hibrit ön plana çıkmıştır.
Üniversitelerde yürütülen performans test çalışmalarında yerli hibritler dış kaynaklılarla karşılaştırılmış ve sonuçlar dış kaynaklılarla rekabet edebilecek düzeyde başarılı bulunmuştur. Bu projede ile çıkan ürünlerin ülke içi ve dışında tanıtımı başarı ile gerçekleştirilmiş, çıktılar belirli bir pazar payına ulaşabilmiştir.