Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kadir S. (Yürütücü), Erkoyun H., Külah T.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2018 - 2020
Çalışma alanı Orta Karadeniz bölgesinde Reşadiye (Tokat) ve çevresini kapsamakta ve Pontid orojenik kuşağı üzerinde bulunmaktadır. Bu alan güneyde İzmir-Ankara-Erzincan sütur zonu ile sınırlandırılır. Çalışma alanında Kuzey Anadolu ve Kırıkkale-Erbaa faylarının etkileri görülmektedir. Bölgede yaygın olarak etkili olan tektonik aktiviteler kontrolünde gelişen hidrotermal alterasyon ve kimyasal ayrışma süreçleri Reşadiye (Tokat) bölgesinde Üst Kretase yaşlı birimlerde ekonomik potansiyele sahip önemli bentonit yataklarının oluşumuna sebep olmuştur. Bentonit yataklarının toplam rezervi ~ 2,000,000 ton'dur. Bu bentonit yatakları Türkiye'nin önemli hammadde kaynakları olup sondaj, döküm, kağıt ve ağartma endüstrilerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Orta Karadeniz bölgesindeki Ca- ve Na-bentonit yatakları Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı temel kayaçları üzerleyen aglomera, tüfit, kiltaşı ve marn ardalanmasından oluşan Üst Kretase yaşlı volkano-sedimanter birimler içerisinde bulunmaktadır. Günümüze kadar Reşadiye (Tokat) bölgesinde sınırlı bir alanda mineralojik (polarizan mikroskop, X-ışını kırınımı), mikromorfolojik (taramalı elektron mikroskobu) ve jeokimyasal (alterasyon süreçlerindeki iz- ve nadir-toprak elementi değişimleri) çalışmaları yapılmıştır. Buna karşın, bölgesel ölçekte bentonit yataklarının dağılımlarının ve oluşum mekanizmalarının daha doğru anlaşılabilmesi için detaylı mineralojik (polarizan mikroskop, X-ışınları difraktometresi, diferansiyel termal analiz ve termal gravimetri, infrared spektrum), mikromorfolojik (taramalı elektron mikroskobu, enerji dağılımlı X-ışını spektroskopisi) ve jeokimyasal (kütle kazanç ve kayıp modellemesi ve mineral kimyası) analizlerin yapılmasına, duraylı izotop analizleri ile smektitlerin oluşum ortamları ve oluşum sıcaklıklarının belirlenmesine ve jeokronolojik çalışmalar ile alterasyon yaşlarının hesaplamanmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Bu nedenle önerilen çalışmanın amacı bölgedeki metamorfik ve ofiyolitik birimler dokanağındaki volkanik ve volkano-sedimanter kayaçlar içerisinde oluşan Reşadiye (Tokat) bentonitlerinin mineralojik, mikromorfolojik, jeokimyasal, duraylı izotop jeokimyası ve jeokronolojik (K-Ar) özelliklerini detaylı olarak tanımlayarak bu eksikliği tamamlamaktır. Elde edilecek bu veriler bentonit oluşumunda etkili olduğu düşünülen hidrotermal alterasyon ve yüzeysel ayrışma süreçlerinin fiziko-kimyasal şartlarının açıklanmasına önemli katkılar sağlayacaktır. Bununla birlikte, bu çalışma, tektonik olarak aktif kıta-kenarının yakınındaki volkanik birimler içinde yer alan Reşadiye (Tokat) bentonit oluşumları ile ilişkili tektonik, sedimantolojik ve parajenetik süreçlerin yaşlandırılması ve alterasyon modeli konusunda önemli bir kanıt sunacaktır. Bu çalışma ayrıca, Reşadiye (Tokat) bentonit oluşumlarını Türkiye ve dünyadaki benzer bentonit yataklarıyla karşılaştırma olanağı sağlayacaktır.