Akademik Veri Yönetim Sistemi
AY H. (Yürütücü), HORATA E., KORKMAZ O. T., ÖNCÜ KAYA E. M.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2022 - 2024
Otizm Spektrum Bozuklukları (ASD), nörogelişimsel bir hastalıktır. Otizmi tanımlayan en iyi bulgu sosyal bozukluklardır. ASD’li bireylerde sosyal beceri eksikliklerinin yanı sıra duyusal uyaranlara karşı anormal tepkiler de gözlenmektedir. ASD’nin nedenleri arasında olduğu düşünülen en önemli teorilerden biri eksitatör/inhibitör dengesizliği teorisidir. Buna göre ASD’li bireylerin kritik gelişim dönemlerinde eksitatör/inhibitör dengesinin bozulduğu belirtilmektedir.
ASD’de etkilenen önemli merkezlerden birisi de thalamus’tur. ASD’li bireylerde yapılan MRI çalışmalarında thalamus hacim ve yüzeyinde değişiklikler gözlenmiştir. Talamus, beynin duyusal çevreden kortekse bilgi aktarılmasında “bilgi aktarma merkezi” görevi görmektedir. Önemli bir duyusal ve motor beyin bölgesi olan thalamus’un mikro yapısının, ASD’li kişilerde farklı şekilde geliştiği de bildirilmektedir.
Thalamus’un ana nörotransmitterleri, eksitatör glutamat ve inhibitör gamma-aminobütirik asittir. Bununla beraber nucleus ventralis posterior, nucleus geniculatum lateralis ve nucleus dorsalis antanterior gibi çekirdeklerde serotonin aktivitesinin de yoğun olduğu bilinmektedir. Ancak otistik thalamus’ta mikrodiyaliz ile elde edilmiş ve UHPLC ile ölçülmüş nörotransmitter düzeyleri hakkında bilgi bulunmamaktadır.
ASD'li hastaların somatosensöryel uyaranlara duyarlı olması çalışmamızda nucleus ventralis posterolateralis’teki nörotransmitterlere odaklanmamız gerektiğini düşündürmüştür.
ASD’li bireylerin temel belirtilerinin tedavisi için hangi yolakların spesifik olarak bozulduğunun anlaşılması gerekmektedir. Günümüzde ASD tek bir nedene bağlanamadığı ve bu yollar tam olarak anlaşılamadığı için, temel belirtilere yönelik tamamen etkili bir tedavinin olmaması bu konudaki çalışmaların önemini arttırmaktadır.
Çalışmamızda ASD’li bireylerin thalamus’larındaki total hücre sayılarını stereolojik yöntemlerle ve yukarıda adı geçen nörotransmitterlerin miktarlarını mikrodiyaliz ve analitik kimya ile göstermeyi amaçlamaktayız. Böylelikle ASD’li bireylerin thalamus’ları konusunda var olan bilgi eksikliğinin giderilmesine katkıda bulunmayı hedeflemekteyiz.