Bisküvilik Kalitesi Yüksek Buğday Genotiplerinin Geliştirilmesi ve Yerel Populasyonların Bisküvilik Kalitesi Bakımından Taranması


Karaduman Y. (Yürütücü), Şahin M.(Yürütücü), Akın A., Sayaslan A., Sönmez A. C., Belen S., et al.

TÜBİTAK Projesi, 2015 - 2020

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Eylül 2015
  • Bitiş Tarihi: Temmuz 2020

Proje Özeti

Bu projede sektörünün kaliteli un ihtiyacının karşılanması için bisküvilik kalitesi yüksek yeni buğday çeşitlerinin geliştirilmesi ve ıslah programlarına yeni yerel buğday genetik kaynaklarının kazandırılması amaçlanmıştır. Projede bu amaçla 20 ümitvar buğday hattı üç yıl süre ile kuru ve sulu koşullarda denemelere alınmıştır. Agronomik, morfolojik, tane fiziksel ve öğütme özellikleri, protein miktar ve kalitesi, moleküler, gluten, hamur ve son ürüne işleme özellikleri değerlendirilmiştir. Sonuçta kuru koşullar için ATAHAN ve CEREN; sulu koşullar için KARADUMAN ve MERCAN isimli çeşit adayları belirlenmiştir. Aday hatlar kışlık, beyaz başaklı, beyaz taneli, yumuşak veya çok-yumuşak tane yapısında, yatmaya ve soğuğa dayanıklı ve kılçıklıdır. CEREN ve KARADUMAN bebe bisküvisi; ATAHAN ve MERCAN petit beurre bisküvisi üretimine uygundur. ATAHAN orta-geçci, orta-uzun, tane

verimi iyi, sarı pasa orta-dayanıklı, tane fiziksel özellikleri iyi, kırma unu verimi yüksek, gluten kalitesi zayıf; hamur yapısı orta-zayıftır. KARADUMAN orta başaklanma süresinde, orta-kısa, tane verimi yüksek, sarı pasa orta-dayanıklı, tane fiziksel özellikleri iyi, gluten kalitesi ve hamur yapısı çok-zayıftır. CEREN erkenci, orta-uzun, tane verimi iyi, sarı pasa orta-hassas, tane fiziksel özellikleri orta, kırma unu verimi yüksek, gluten kalitesi ve hamur yapısı çok zayıftır. MERCAN orta-erkenci, orta-kısa, tane verimi yüksek, sarı pasa orta-hassas, tane fiziksel özellikleri iyi, kırma unu verimi yüksek, gluten kalitesi ve hamur yapısı zayıftır. İkinci alt projede Türkiye’nin değişik yerlerinden toplanmış 200 adet yerel popülasyon kullanılmıştır. Çalışmada tüm genotipler iki yıl tarla şartlarında denenmiştir. Morfolojik, agronomik, kalite, hastalık ve moleküler değerlendirmeler yapılarak ebevyn olarak kullanılabilecek 20 adet genotip belirlenmiştir. Bu genotiplerin 15’i Tr. compactum ve 5 adedi Tr. Aestivum, 16’sı beyaz ve 4’ü kırmızı tane renginde, sadece biri kılçıksızdır. Genotipler çok-yumuşak veya yumuşak tane yapısındadır. Başaklanma süreleri orta-geççidir. Bitki boyları ortalama 58,9-71,7 cm ve tane verimleri 179,2-272,2 kg/da arasındadır. Genotiplerin hamur ve gluten özellikleri zayıf veya çok zayıf yapıdadır. Seçilen 20 adet yerel buğday genotipi buğday ıslah programına ebeveyn olarak kullanılmak üzere aktarılmışlardır.