Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kadir S. (Yürütücü), Külah T., Erkoyun H., Helvacı C.
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2023
Batı Anadolu’da Oligosen’den itibaren etkili olan tektonik aktiviteler,
bölgede KD-GB yönlü çöküntü havzalarının gelişimine neden olmuştur. Bu
havzaların gelişimi ile eş zamanlı olarak başlayan volkanik aktiviteler, Miyosen
’de kalın bir volkano-sedimanter istifin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu
istif yüksek potasyumlu andezit, dasit ve riyolit karakterli kalk-alkalin
volkanik ara katkıları içeren kiltaşı, çamurtaşı, kumtaşı ve çakıltaşı
ardalanmasından oluşan eski akarsu ve playa göl çökellerinden oluşmaktadır.
Batı Anadolu’daki bu havzalar dünya çapında büyük bir öneme sahip olan bor
yataklarının yanı sıra zeolit, kil ve kömür gibi birçok endüstriyel hammadde
yatağını da içermektedirler. Bölgedeki bor madenciliği Bigadiç (Balıkesir),
Emet (Kütahya) ve Kırka (Eskişehir) olmak üzere üç önemli havzada
yapılmaktadır. Projenin konusunu Batı Anadolu’da Bigadiç, Emet ve Kırka Neojen
havzalarında ekonomik potansiyele sahip bor mineralleri ile birlikte bulunan, volkanik ve piroklastik kayaçların ayrışmasına bağlı
olarak oluşan lityum içeren kil minerallerinin
jeolojik, mineralojik, jeokimyasal özellikleri ve oluşum
mekanizmalarının irdelenmesi oluşturmaktadır. Bu projede, lityumca zengin kil
mineralleri (hektorit) petrografi, X-Işınları difraktometresi (XRD), taramalı
ve geçirimli elektron mikroskopu (SEM-EDX ve TEM), diferansiyel termal ve
termogravimetrik (DTA-TG), infrared spektroskopisi (FTIR), jeokimyasal (tüm kayaç ve mineral kimyası) ve izotop analiz (D-O, C-O, S-O, 87Sr/86Sr) yöntemleriyle
incelenecektir. Proje kapsamında yapılacak çalışmalar, önceki çalışmalarda
yeterince irdelenmeyen bölgedeki bor yataklarına ev sahipliği yapan killi
çökellerdeki kil türlerinden özellikle lityumca zengin kil minerallerinin
dağılımını, mineralojik ve jeokimyasal özellikleri arasındaki ilişkilerin
belirlenmesini amaçlamaktadır. Volkanik ve piroklastik
birimlerin ayrışması sonucu elementlerin kütle kayıp ve kazançları ile killerin
oluşum ortamlarının fizikokimyasal koşulları detaylı olarak irdelenecektir.
Bununla birlikte, bor yataklarında Li (ve ilişkili Sr ve F) ve nadir toprak elementlerinin (NTE)
sistematik analizleri ile bu elementlerin bölgesel dağılımlarının ortaya
konulması planlanmaktadır. Arazi çalışmaları ve
laboratuvar analizleri sonucu elde edilecek bulgular, lityumlu kil yataklarının
ülke ekonomisine önemli katkı sağlayacak şekilde değerlendirilmesi ve
literatüre geçmesi açısından önem arz etmektedir. Önerilen projeden elde
edilecek sonuçlar son günlerde önemli bir gündem maddesi olan “yerli elektrikli
araç” ve “yerli batarya” üretimi için duyulabilecek hammadde ihtiyacına yönelik
veriler sağlayacaktır.