Akademik Veri Yönetim Sistemi
Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, cilt.32, sa.4, ss.309-317, 2025 (TRDizin)
Amaç: Ağız sağlığı okuryazarlığı (OHL), önleyici ağız ve diş sağlığı davranışlarını teşvik ederek ve farkındalığı artırarak bireylerin yaşam kalitesini iyileştirmede önemli bir rol oynar. Bu çalışma, bir üniversite hastanesine başvuran yetişkinlerde OHL düzeyleri ile ağız sağlığı ile ilgili yaşam kalitesi (OHRQoL) arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamıştır.
Gereç ve Yöntem Mayıs-Temmuz 2024 tarihleri arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi'ne başvuran 18 yaş ve üzeri toplam 423 katılımcı ve yakınları bu kesitsel araştırmaya dahil edilmiştir. Veriler, katılımcıların sosyodemografik özellikleri, ağız ve diş sağlığı davranışları, Sağlık Okuryazarlığı Diş Ölçeği-Kısa Form (HeLD-14) ve Ağız Sağlığı Etki Profili (OHIP-14) hakkında sorular içeren bir anket formu kullanılarak toplanmıştır. İstatistiksel analizlerde, tanımlayıcı istatistikler, Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi, Spearman korelasyonu ve çok değişkenli doğrusal regresyon analizi kullanılmış, anlamlılık eşiği p<0,05 olarak belirlenmiştir.
Bulgular: Katılımcıların HeLD-14 ve OHIP-14 puanlarının ortalamaları sırasıyla 43,59 ± 11,45 ve 11,30 ± 9,8 idi. Çok değişkenli doğrusal regresyon analizi, şehir merkezinde yaşamak, sağlık sigortasına sahip olmak, iyi ağız sağlığı durumunu bildirmek ve günde en az bir kez düzenli diş fırçalama ve diş ipi kullanmanın, daha yüksek OHL düzeyleri ile önemli ölçüde ilişkili olduğunu ortaya koydu. HeLD-14 ve OHIP-14 puanları arasında zayıf bir negatif korelasyon gözlemlendi, bu da daha iyi OHL'nin iyileştirilmiş OHRQoL ile ilişkili olduğunu gösterdi.
Sonuç: Çalışmada, katılımcıların OHL düzeylerinin orta düzeyde olduğunu belirledi. Daha yüksek OHL düzeyleri, daha olumlu sağlık davranışları ve daha iyi OHRQoL ile ilişkilidir. Toplumda OHL'yi iyileştirmek için, birinci basamak sağlık hizmetleri ve sosyal medya aracılığıyla ağız ve diş sağlığı konusunda farkındalığı artırmak ve broşürler, videolar, infografikler ve diğer eğitim materyalleri kullanarak eğitim programları yaygınlaştırmak önerilmektedir.
Anahtar kelimeler: Ağız sağlığı okuryazarlığı, Ağız sağlığı, Yaşam kalitesi, Ağız sağlığı davranışları, Kesitsel.
Objective: Oral health literacy (OHL) plays a crucial role in improving individuals’ quality of life by promoting preventive oral and dental health behaviors and raising awareness. This study aimed to investigate the association between OHL levels and oral health-related quality of life (OHRQoL) among adults attending a university hospital.
Material and Method: A total of 423 participants and their relatives aged 18 and over, who attended Eskişehir Osmangazi University Health Practice and Research Hospital between May- July 2024, were included in this cross-sectional investigation. Data were collected using a questionnaire form that included questions about participants' sociodemographic characteristics, oral and dental health behaviors, the Health Literacy Dental Scale-Short Form (HeLD-14), and the Oral Health Impact Profile (OHIP-14). Statistical analyses were performed using descriptive statistics, the Mann-Whitney U test, the Kruskal-Wallis test, Spearman’s correlation, and multivariate linear regression analysis, with a significance threshold set at p<0.05.
Results: The mean scores for HeLD-14 and OHIP-14 among the participants were 43.59 ± 11.45 and 11.30 ± 9.8, respectively. Multivariate linear regression analysis revealed that living in the urban center, having health insurance, reporting good oral health status, and engaging in regular tooth brushing at least once daily and using dental floss were significantly associated with higher OHL levels. A weak negative correlation was observed between HeLD-14 and OHIP-14 scores, indicating that better OHL was associated with an improved OHRQoL.
Conclusion: The study determined that the participants' OHL levels were moderate. Higher OHL levels are associated with more positive health behaviors and better OHRQoL. To improve OHL in the community, it is recommended to raise awareness about oral and dental health through primary healthcare facilities and social media, and to disseminate educational programs using brochures, videos, infographics, and other educational materials.
Keywords: Oral health literacy, Oral health, Quality of life, Oral health behaviors, Cross-sectional.