Akademik Veri Yönetim Sistemi
55. Ulusal Psikiyatri Kongresi, İstanbul, Türkiye, 23 - 27 Ekim 2019, ss.52-53
Birçok disiplinden teorisyenler, öykülerin kişinin dünyayı deneyimleme biçimini değiştirme potansiyeli
olduğunu öne sürmüştür. Oluşan bilgi birimine göre kurgu okumak kişilerarası ilişkileri, değerleri,
duyarlılıkları etkiler; farkındalık ve empatiyi geliştirir. Sürükleyici özellikte kurgu metin okumayı inceleyen
beyin görüntüleme çalışmalarında, anterior insula ve orta singulat kortekste afektif empati nöral ağı
aktivasyonu saptanmıştır.
Psikoterapi ekollerinden dinamik psikoterapiler, hastanın öyküsünün aktarılması ve yeniden yazılması
olarak görülmüş, bilişsel davranışçı psikoterapilerde öyküler ve metaforlar kullanılagelmiştir. Öyküler,
kişiye bir dizi imge sunan geniş bir aynadır. Öykünün okunması esnasında seçili imgeler ile özdeşleşme,
çatışmanın öyküye yansıtılması gerçekleşir. Gerçek ve hayali dünyalar arasındaki güvenli sınır bölgesi,
güçlü duygusal katılım olanağı ve dolaylı yoldan çatışma ile yüzleşme cesareti sunar. Böylece öyküden
kişiye özel ve duruma özel bir anlam çıkarılır.
Pek çok hasta, özellikle de depresif belirtiler yaşayanlar, dünyada kendi sorununu yaşayan tek kişi
olduğuna ve bunun kendi suçu olduğuna inanır. Öyküler “Ben etraftaki tek yaralı kişiyim” algısını kırar.
Durumu normalleştirir ve şunu öğretir: yoğunluğu değişken olabilmekle birlikte, eşit şekilde önemli bir
narsistik yara genellikle mevcuttur.
Bir gerçek üstü kurgu olarak Harry Potter serisi masallar ile benzerlik göstermektedir. İyi ve kötü
kutuplaşmış karakterler, ebeveynlerin ölümü, muhtaç bir kahraman gibi bileşenler Bettelheim’a göre bir
masalın bilinçdışını harekete geçirmesini kolaylaştırır. Şeytani karakterler içimizdeki karanlık tarafın
sembolizasyonunu yapar. Ebeveynlerin ölümü, ölüm anksiyetesi ve ayrılık anksiyetesini canlandırır.
Kahramanın eksik özellikleri ise, eksik bir kişinin de kahraman olabileceği çıkarımı ile umut aşılar.
Noctor’un sözleri ile, “Dünyadan kaçıp kitap sayfalarının aralarına saklandığımızda hayal ettiğimiz yerler
ve kişilerden, bizi zorlayan yerler ve kişiler ile baş etmek için güç alırız. Bizi zorlayan kişilere kendimiz de
dâhildir.”