İNSANIN NESNELEŞTİRİLMESİ VE DOSTLUK ÜZERİNE BİR DENEME


Creative Commons License

TÜZER A., Ulutürk Erkaya G.

FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), sa.36, ss.25-44, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Toplumsal bir varlık olan insan varoluşundan beri diğer insanlarla iletişim ve etkileşim halinde olmuş fakat insanlar arası ilişkiler hiç bugünkü kadar sorun haline gelmemiştir. Sanayileşme, makineleşme ve modernleşme insan hayatını kolaylaştırmayı amaçlarken insanlar arası ilişkilerin bozulmasına yol açmış; dostluk, kardeşlik, sevgi, samimiyet, güven, sıcaklık ve derinlik gibi insani değerlere dayalı ilişkilerin yerini yüzeysel, ruhsuz, fayda ve çıkar üzerine kurulan ilişkiler almıştır. Dost ve arkadaş can sıkıntımızı giderecek bir nesne, aşk ise cinsel dürtülerimizi tatmin edecek bir araç olarak görülmeye başlanmıştır. Ne var ki çıkar ve hesap üzerine kurulan ilişkiler bireyin en derin varoluşsal ve ahlaki ihtiyaçlarını karşılayamaz. Çünkü bu tarz ilişkilerde insan, bireysel amaçların ve bencilce duyguların tatmini için bir araç vazifesi görür. İnsan ilişkilerinin ve sosyal bağların zayıflaması bireyi modern hayatta yalnızlaştırmış, hayatın zorluklarına karşı savunmasız halde getirmiştir. İnsan ilişkilerinin sürdürebilirliği insana bir nesne değil özne olarak yaklaşmakla, derinine inip anlamaya çalışarak onunla karşılıklı güven ve sevgiye dayalı bir ilişki kurmakla mümkün olur. Bu bakımdan, Martin Buber’in modern dünyada insanın nesneleştirilmesine karşı geliştirdiği diyalojik ilişki/dostluk ilişkisi modeli son derece önem arz etmektedir. İki kişi arasında kurulan bu ilişkiye o “Ben ve Sen” adını verir. Ona göre insan bir nesne değil, kendisiyle diyalog kurulması gereken otantik bir kişidir.
As a social being, human beings have been in communication and interaction with other people since their existence, but interpersonal relations have never become as much of a problem as they are today. While industrialization, mechanization and modernization aimed at facilitating human life, they led to the deterioration of interpersonal relations, and relations based on human values such as friendship, brotherhood, love, sincerity, trust, warmth and depth were replaced by superficial, soulless ones based on benefit and interest. Friend began to be seen as an object to relieve our boredom, and love as a tool to satisfy our sexual impulses. Relationships built on self-interest and calculation, however, cannot meet an individual's deepest existential and moral needs. Because in such relationships, one sees others as a tool for the satisfaction of individual goals and selfish feelings. The weakening of human relations and social ties has isolated the individual in modern life and has made him vulnerable to the difficulties of life. Sustainability of human relations is possible by approaching people as a subject rather than an object, by trying to understand them deeply and establishing a relationship based on mutual trust and love. In this respect, the dialogical relationship/friendship model developed by Martin Buber against the objectification of human beings in the modern world is extremely important. He calls this relationship between two people “I and You”. According to him, man is not an object, but an authentic person with whom a dialogue should be established.