Londra’da Talihsiz Bir Osmanlı Maslahatgüzarı: Mehmed Sıdkı Efendi (1803-1811)


Creative Commons License

KILIÇ M.

Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sa.81, ss.262-277, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Mehmed Sıdkı Efendi 1802 yılının sonlarında Memluk Beyleri sorununun çözümü ve İngiliz ordusunun Mısır’dan tamamen çekilmesi için müzakerelerde bulunmak üzere geçici görevle Londra’ya gönderildi. Kısa bir süre sonra maslahatgüzar tayin edildi ve vefatına kadar sekiz yıl boyunca Londra’da görev yaptı. Çalışmada Sıdkı Efendi’nin maslahatgüzarlığı Osmanlı Devleti ile İngiltere ilişkilerinin seyrine göre üç dönemde incelenmiştir. Birincisi iki ülke arasında ittifakın devam ettiği dönemdir. İkinci dönem İngiltere ile Osmanlı Devleti’nin savaştığı yılları kapsamaktadır. Barış görüşmelerinin başladığı 1808’den 1811 yılında Sıdkı Efendi’nin vefatına kadar geçen yıllar üçüncü dönem olarak ele alındı. Aslında Sıdkı Efendi’nin Londra’da bulunduğu yıllarda Osmanlı Devleti ile İngiltere arasındaki diplomatik ve siyasi ilişkilere ciddi bir etkide bulunduğunu söyleyemeyiz. Tersine Sıdkı Efendi, bir diplomata yakışmayacak tutum ve davranışlar sergileyen, İngiltere tarafından ciddiye alınmayan ve kendi devleti tarafından bile adeta görmezden gelinen bir diplomattı. Sıdkı Efendi, yerine defalarca bir başkasının tayini düşünülmesine rağmen bir girişimlerin hiçbiri gerçekleşmeyecek kadar talihsizdi. Ülkesini bir daha göremeden Londra’da vefat etti. Onun misyonu, Osmanlı Devleti’nin ad hoc diplomasinden sürekli diplomasiye geçişinin önemli bir merhalesi olan ilk ikamet elçilik ve maslahatgüzarlık denemesinin neden başarısızlıkla sonuçlandığı konusunda bizlere önemli ipuçları verdiği için önemlidir.
Mehmed Sıdkı Efendi was temporarily assigned to London in the late 1802 to engage in negotiations for resolving Mamluk Beys Question and the complete withdrawal of the British army from Egypt. Shortly thereafter, he was appointed as the charge d'affaires and had served in London for eight years until his demise. In this work, Sıdkı Efendi's charge d'affaireship has been examined in three periods based on the course of relations between the Ottoman Empire and England. The first period covers the continuation of the alliance between two countries. The second period encompasses the years during which England and the Ottoman Empire were at war. The years from the commencement of peace talks in 1808 until Sıdkı Efendi's death in 1811 were considered as the third period. Indeed, it cannot be asserted that Sıdkı Efendi had a substantial influence on the diplomatic and political relations between the Ottoman Empire and England during his presence in London. Conversely, Sıdkı Efendi was a diplomat who displayed attitudes and behaviors that did not befit a diplomat, was not taken seriously by England, and was virtually ignored even by his own state. Sıdkı Efendi was so unfortunate that, despite repeated attempts to replace him, none of these attempts materialized. He died in London without ever seeing his country again. His mission is crucial because it provides important clues as to why the initial attempt at establishing the first residence embassy and charge d'affaires, a significant stage in the transition from ad hoc diplomacy to continuous diplomacy for the Ottoman Empire, ended in failure.