Akademik Veri Yönetim Sistemi
Finans ve Ekonomi Politika ve Anlayışlarına Teorik Çıkarsamalar, Karabulut Şahin, Editör, Ekin, Ankara, ss.351-366, 2022
COVID-19 pandemisiyle mücadelede dünya genelinde politika yapıcıları temel politika
önlemleri almışlardır. Para ve maliye politikası ile kamu sağlığı ve insani kontrol tedbirleri
başta olmak üzere alınan önlemlerle pandemiyle mücadelede edilmiştir. Özellikle maliye politikalarının
uygulanmasının temel amacı pandeminin ekonomi ve sağlık üzerindeki olumsuz
etkilerini azaltmaya yönelik olmuştur. Hükümetler vergi ödemelerinin ertelenmesi, vergi
düzenlemelerinin genişletilmesi, işten ayrılmaların ve eksik istihdamın önüne geçilmesi ve
işletme kredisi gibi düzenlemelerle ekonomileri ayakta tutmayı hedeflemişlerdir. Bu bağlamda
gerekli sağlık hizmetlerini finanse etmeyi ve gelir kayıplarını ele almayı amaçlayan ek harcama
önlemleri, vergi indirimi programları, krediler ve kredi garantilerini içeren acil durum maliye
politikası paketleri hükümetler tarafından ardı ardına açıklanmıştır.
Pandemiyle mücadele için hükümetler tarafından acil olarak hazırlanan bu maliye
politikası paketleriyle devasa büyüklükte kamu kaynakları kullanılmıştır. Ulusları Bütçe
Ortaklığı (International Budget Partnership-IBP) 120 ülkedeki yerel araştırmacılarla birlikte
çalışarak, Mart-Eylül 2020 döneminde yaklaşık olarak 400 acil durum maliye politikası
paketinin kullanımını ülkelerin hesap verebilirlik seviyelerini tespit etmek amacıyla
değerlendirmiştir. IBP, hükümetlerin krize karşı maliye politikası paketlerinin kullanımında
şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde yönetmekte yetersiz kaldığını tespit etmiştir. Ayrıca elde
edilen sonuçlar daha önceki yıllarda açıklanan Açık Bütçe Endeksi sonuçlarıyla da paralellik
arz etmektedir. 120 ülke arasında en az bilgi açıklayan 32 ülkeden birisi de Türkiye’dir.
Avusturalya, Norveç, Peru ve Filipinler yeterli bilgi açıklayan ülkelerdir.
Bu çalışmanın amacı elde edilen bulguları analiz ederek iyi ülke uygulamalarıyla
karşılaştırmalar yaparak ülkemizin durumunu değerlendirmektir. Çalışma üç bölümden
oluşmaktadır. Öncelikle dünyadaki COVID-19 ile mücadelede ve kamu mali yönetimi
araçlarından hesapverebilirlik anlatılmıştır. Devamında COVID-19 mücadelede dünyada
uygulanan maliye politikalarının hesap verebilirliğinin IBP tarafından değerlendirilmesi
üzerinde durulmuştur. Son olarak COVID-19 krizinde Türkiye’de uygulanan maliye
politikalarının hesapverebilirliği değerlendirilmiştir.