Akademik Veri Yönetim Sistemi
BIOLOGICAL DIVERSITY AND CONSERVATION, cilt.17, sa.2, ss.175-189, 2024 (Hakemli Dergi)
Bu çalışmada, buğday genotiplerinde bulunan tam tohum lipitleri, ekstrakte edilmiş lipitlerin kimyasal
bileşenleri analiz edilmiş ve lisin, Zn, B6 vitamini ve besin kalitesi açısından önemli olan linoleik asit/linolenik
oranında etkili ve önemli bileşenler karar ağacı analizi ile belirlenmiştir. Ekmeklik buğday genotiplerinden Tosunbey,
Alpu 01, ES26, Reis, Nacibey, Altay2000, Bayraktar 2000 ve Rumeli kullanılmıştır. Bütün tohumların ve tohum
lipitlerinin kimyasal bileşimleri araştırılmıştır. Lipidslerdeki bileşenlerin toplam miktara oranı ortalama %53-68
arasında değişmektedir. Yani mineraller, amino asitler, yağ asitleri-enzimler-vitaminlerdeki oran sırasıyla %53, %63 ve
%68 civarında bulunmuştur. Ayrıca Ca ve linoleik asit/linolenik asit oranı dışında diğer bileşenler açısından bütün
tohumlar ve lipitler arasında genotiplerdeki farklılıklar %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Ca ve linoleik asit/linolenik asit oranı arasındaki farklar sırasıyla önemsiz ve %5 düzeyinde öenmli olmuştur. Buğday lipidsinde önemli miktarda
bileşen mevcuttur. Bu miktarların tohumun tamamına oranı yaklaşık üçte birdir. Ekmeğin kalitesi açısından lipit miktarı
ve içeriğinin bileşimi önemlidir. Bu nedenle embriyo ve kepek içeren tam buğday ununun tüketilmesi önerilmektedir.
Buğday lipidsinin bu zengin içeriği, onu kozmetik endüstrisi için değerli bir madde haline getirmektedir. Sonuçlar
Tosunbey-G1, Alpu 01-G2, ES26-G3 ve Nacibey-G5'in en yüksek besin değerlerine ve daha iyi aktiviteye sahip
olduğunu göstermiştir. Lisinin şekillenmesinde ve aktivitesinde Mn, triptofan, Na, N ve Ca etkili bileşenler olarak tespit
edilirken, SOD, Ca, Mg, N, Fe, Na ve K'nın Zn aktivitesinde önemli bileşenler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bütün
tohum ve lipidsde B6 için linoleik, glutamin, N, Na ve K gibi önemli bileşenler bulunmuştur. Linoleik/linolenik
oranında ise linolenik, N, Na önemli bileşenlerdir.