Akademik Veri Yönetim Sistemi
INTERNATIONAL EUROASIA Congress on Scientific Researches and Recent Trends-V, Baku, Azerbaycan, 16 - 19 Aralık 2019, ss.39-40, (Özet Bildiri)
Sovyetler Birliği’nin çözülmesinin akabinde yeni oluşan uluslararası düzende, bağımsız devletler olarak Orta Asya Türk Cumhuriyetleri (Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan) ve Güney Kafkasya’nın günümüzde en güçlü ülkesi sayılan Azerbaycan da birer aktör olarak yerini almıştır. SSCB yönetiminin politikaları, bu cumhuriyetlere çeşitli sorunları da miras bırakmıştır. Orta Asya’da etnik açıdan halklar bölünmüş, suni sınırlar oluşturulmuş, enerji kaynakları açısından birbirlerine muhtaç olmaları sağlanmıştır. Her şeye rağmen 1991 yılında bağımsızlıklarını ilan eden bu cumhuriyetleri, ilk tanıyan devlet de onlarla ortak kültürel, etnik ve dini bağlara sahip olan Türkiye olmuştur. Bağımsızlıklarından itibaren Türk Cumhuriyetleri ile Türkiye sıcak ilişkiler kurmuş ve İsmail Gaspıralı’nın “dilde, fikirde, işte birlik” idealine uygun bütünleşmeye yönelik adımlar atmaya çalışılmıştır. Kültür, eğitim, ekonomi, diplomasi ve benzeri alanlarda ortak teşkilatlar kurulmuş ve kardeşlik bağları güçlendirilmiştir. Öte yandan aynı zamanda Avrasya’nın bir parçası olan Türk Cumhuriyetleri, stratejik konum, sahip oldukları kaynaklar açısından büyük güçlerin her zaman dikkatini çekmiş ve bölgeye hâkimiyet konusunda rekabet ortaya çıkmıştır. Özellikle bu ülkelere yakın konumlanan Rusya, 2000’li yıllardan sonra ABD ve son dönemlerde de Çin’in çıkarlarına yönelik ilişkiler sürdürdüğü bilinmektedir. Üç büyük güç için önem arz eden bu bölgede, Orta Asya ülkelerinin daha önceki entegrasyon başarısızlığını da dikkate alırsak; Rusya’nın öncüsü olmadığı bir birlik kurmanın zayıf bir olasılığı varmış gibi düşünülebilmektedir. Bu sefer Rusya’nın değil de Türkiye’nin öncülük edeceği bir birliğin oluşumu ne kadar mümkündür? Bahsedilen altı Türk Cumhuriyeti tarafından Avrupa Birliği benzeri bir birlik kurulamaz mı? Şimdiye kadar kurulan teşkilatların, Türk Birliği düşüncesine katkıları ne düzeydedir? Engellere rağmen Türk Cumhuriyetleri’nin entegrasyonunun sağlayacağı fırsatların, bu ülkeleri daha iyi bir noktaya taşıyacağı savunulmaktadır. Makale genel olarak Türk Cumhuriyetleri’nin birlik olma çabalarına, olası engellere ve engellere rağmen ortaya çıkabilecek fırsatlara odaklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Türk Birliği, Entegrasyon, Türk Cumhuriyetleri, Orta Asya, Azerbaycan, Türkiye.