Rusya İmparatorluğu’nun Türkistan Siyasetinin Bilimsel Arka Planı: Pyotr Petroviç Semyonov’un Keşif Gezileri


Creative Commons License

Berber O.

Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Online), sa.16, ss.559-576, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Rusya’nın yayılma siyaseti açısından Türkistan coğrafyasının bilinmeyen yönlerinin keşfedilmesi oldukça önemliydi. Bu nedenle 17. yüzyıldan itibaren farklı zamanlarda bölgeye keşif heyetlerinin gönderildiği bilinmektedir. İzlenen bu politika zamanla daha kapsamlı keşif seferlerinin yapılmasıyla geliştirilmiştir. Ayrıca keşif seferlerinden elde edilen bilgiler akademik kurumların ortaya çıkmasını ve bu kurumlarda bilginin değerlendirilmesini sağlamıştır. Böylelikle 18. yüzyılda kurulan üniversitelerde özel uzmanlık alanları oluşturulmaya çalışılmıştır. Rus yönetimi tarafından 1845 yılında kurulan İmparatorluk Rus Coğrafya Topluluğu da coğrafya ve keşfetme merakı olan kişileri bir araya toplayan bir kurumdur. Pyotr Petroviç Semyonov ise coğrafyaya meraklı, keşfetme arzusu yüksek, yetişmiş, entelektüel bir kişi olarak bu topluluğun çatısı altında çeşitli geziler gerçekleştirmiştir. Gezilerden elde ettiği verileri Rusya ve Avrupa’daki çeşitli yayınlarda paylaşmıştır. Özellikle Tanrı Dağları bölgesine düzenlediği keşif seferleriyle ünlenen Semyonov, elde ettiği neticelerle Rusya’nın yayılma siyasetinin arka planını oluşturacak bilimsel bilgiyi üretenlerden biridir. Makalede Semyonov’un kısa hayat hikâyesi hakkında bilgi verilerek geçekleştirdiği keşif faaliyetlerinin Rus idaresinin politikalarına katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.