Bu çalışmada Eskişehir Şeker Fabrikası özelinde Türkiye’de şekerin üretim, tüketim süreçlerine odaklanılarak şeker üzerindeki değişen politikalar irdelenmiştir. Eskişehir Şeker Fabrikası’nın toplumsal bellekteki yeri cumhuriyet modernleşmesi ideallerinin temsilini gösteren arşiv fotoğraflarından yararlanılarak işçi deneyimleri üzerinden ortaya konulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin sanayileşme ve modernleşme projesinin en önemli araçlarından birine dönüşen şekerin ve şeker fabrikalarının tarihini modernleşme, sanayileşme, toplumsal ve kent belleği bağlamında okumak mümkündür. Bu çerçevede Eskişehir Şeker Fabrikası, fabrikanın kurulu olduğu bölge (Şeker Mahallesi), lojmanları, okulu, spor kulübüyle birlikte toplumsal yaşamın örgütlendiği ve biçimlendiği bir anlayışı temsil etmektedir. Eskişehir’e özgü mekânlardan biri olarak Şeker Fabrikası kentin sembollerinden biridir. Bu bağlamda veri toplama aracı olarak odak grup görüşmesi ve fotografik uyarım tekniği tercih edilmiştir. Çalışmada üç kuşak şeker fabrikası çalışanının bir arada olarak fabrikanın geçmişine ve bugününe dair anlatılarını aynı ortamda aktarmaları amaçlanmıştır. Fotografik uyarım ile katılımcılara, fotoğraflarda tespit edilen değişiklikler, bunların ne ifade ettiği, toplumsal anlamlar, toplumsal değişme, üretim ilişkileri, sosyal yaşam ile ilişkili sorular sorularak, sosyal ve kültürel olaylar hakkındaki detaylı bilgilere ulaşmak amaçlanmıştır. Böylelikle Eskişehir Şeker Fabrikası’nın kent ve fabrika belleğindeki toplumsal izleri ortaya çıkarılmıştır.
This study examines the changing policies on sugar by focusing on the production and consumption processes of sugar in Turkey with a special focus on Eskişehir Sugar Factory. The place of Eskişehir Sugar Factory in the social memory is revealed through the experiences of workers by using archival photographs that represent the ideals of republican modernization. It is possible to read the history of sugar and sugar factories, which became one of the most important tools of the industrialization and modernization project of the Republic of Turkey, in the context of modernization, industrialization, social and urban memory as well. In this framework, Eskişehir Sugar Factory represents an understanding in which social life is organized and shaped together with the region where the factory is located (Şeker Quarter), its lodgings, school and sports club. As one of the spaces specific to Eskişehir, the Sugar Factory is one of the symbols of the city. In this context, focus group interview and photographic elicitation technique were preferred as data collection tools. The study aimed to bring together three generations of sugar factory workers to share their narratives about the past and present of the factory in the same environment. Through photographic elicitation, the participants were asked questions related to the changes detected in the photographs, what they mean, social meanings, social change, production relations, and social life in order to obtain detailed information about social and cultural events. In this way, the social traces of Eskişehir Sugar Factory in the city and factory memory were revealed.
