Akademik Veri Yönetim Sistemi
7th ASIA PACIFIC International Modern Sciences Congress, Jakarta, Endonezya, 4 - 05 Kasım 2022, ss.218-228, (Tam Metin Bildiri)
Ülkelerin ulusal nitelikleri dış politikalarında etkili olan en önemli faktörlerdendir. Azerbaycan ve Kırgızistan açısından bakıldığında eski SSCB üyesi devletlerden olmak, onlara post-Sovyet bir nitelik katmaktadır. Post-Sovyet sıfata sahip bu iki ülkenin ulusal nitelikleri bağımsızlık sonrası farklı aşamalar kaydetmiştir. Bu aşamalar yürüttükleri dış politikada da etkili olmuştur. Dolayısıyla Sovyet sonrası dönemde Kafkasya ve Orta Asya açısından hala baskın güç olan Rusya’ya karşı da dış politikadaki tutumları farklılık göstermiştir. Azerbaycan bulunduğu coğrafyanın yani Güney Kafkasya’nın tek Müslüman, Türk dilli ve en güçlü ülkesi olurken Kırgızistan Orta Asya coğrafyasındaki en fakir Türk dilli Müslüman ülkedir. Azerbaycan, sınır komşusu Ermenistan ile tarih boyunca çeşitli problemler yaşamış; topraklarının işgal edilmesi ve birçok Azerbaycanlının ölümüyle sonuçlanan kanlı olaylar sebebiyle de ulusal güvenliği hep ön planda tutmuştur. Öte yandan Kırgızistan da Sovyetler Birliği’nin böl-yönet siyasetinin problemli sınırlar çizmesi sebebiyle bölge ülkeleriyle sınır anlaşmazlıkları ve yine aynı sebepten ülke içinde de çoğunlukla Özbeklerle etnik çatışmalar yaşamıştır. Aynı zamanda Orta Asya’nın tek demokratik ülkesi olarak anılan Kırgızistan’da uzun yıllar siyasi istikrar ve güvenlik ortamı tam anlamıyla sağlanamamıştır. Yani iki ülkenin de öncelikli dış politika amaçları ulusal güvenliği sağlamaktır. Bu noktada özellikle bölgesel problemleri çözme aşamasında arabuluculuk görevini Rusya üslenmektedir. Azerbaycan bağımsızlık sonrası Rusya’ya farklı cumhurbaşkanları döneminde farklı dış politikalar uygulamıştır. Rusya yanlısı olarak başlayan bağımsızlık dönemi, sonrasında Rusya karşıtı şeklinde sürmüş ve sonunda da denge siyaseti kalıcı olmuştur. Kırgızistan da ise Rusya, her zaman daimî müttefik ve ülkenin dış politikasında etkili bir (büyük) güç olmuştur. Bu çalışma da iki eski Sovyet ülkesinin dış politikalarında Rusya’nın ne şekilde etkinlik gösterdiği karşılaştırmalı bir metotla analiz edilecektir. Dış Politika tanımları ve ulusal niteliklerin dış politikaya yansımaları ele alındıktan sonra ülkelerin ulusal niteliklerinin dış politikalarını ne şekilde yönlendirdiği ve Rusya ile nasıl ilişkiler kurdukları incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Kırgızistan, Rusya, Dış Politika, ulusal nitelik.