DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HARCAMALARININ FAYDA-MALİYET ANALİZİ: BİR MERMER FABRİKASI ÖRNEĞİ


Onder S., Kundak E., Onder M.

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi mühendislik ve mimarlık fakültesi dergisi (online), cilt.32, sa.1, ss.1221-1229, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) önlemleri için yapılması gereken harcamalar işletmeler tarafından göz ardı edilmemelidir. Bu harcamalar, özellikle çok tehlikeli sınıfta yer alan ve iş kazası olabilirlik oranlarına göre tüm sektörler arasında ilk sırada yer alan madencilik sektörü için çok daha hayati öneme sahiptir. Bu çalışmada, öncelikle 2013-2022 yılları arasındaki, beş farklı ekonomik faaliyetten oluşan madencilik sektörüne ait Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtları incelenmiştir. Doğal taş sektörünün, en fazla çalışan sayısına sahip “diğer madencilik ve taş ocakçılığı” ekonomik faaliyeti içerisinde yer aldığı ve 10 yıllık iş kazası verilerine göre ölüm oranlarında “kömür ve linyit çıkarımından” sonra ikinci sırada yer aldığı tespit edilmiştir. İSG için yapılan harcamaların mali büyüklüğünü ve işletmeye sağladığı faydanın büyüklüğünü analiz etmek amacıyla, bir mermer fabrikasının 2020 yılındaki İSG harcamaları incelenmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda, İSG harcamalarının işletme cirosunun yaklaşık %0,5’ine karşılık geldiği tespit edilmiştir. Ayrıca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği Fayda-Maliyet Analizi Proje Raporu” esas alınarak, işletmedeki İSG harcamaları için fayda-maliyet analizi yapılmış ve faydanın İSG maliyetinin 5,54 katı olduğu belirlenmiştir. Diğer madencilik ve taş ocakçılığı ekonomik faaliyetinde alınan İSG önlemlerinin ülke ekonomisine sağlayacağı faydanın ise 2023 yılı fiyatlarıyla ortalama 13 milyar TL olabileceği hesaplanmıştır. Sonuç olarak, İSG için yapılan harcamaların geleceğe yönelik büyük yatırımlar olacağı sayısal olarak ortaya konulmuştur.
Companies should not ignore expenditures required for Occupational Health and Safety (OHS) measures. These expenses are of much more vital importance, especially for the mining sector, which is in the very dangerous class and ranks first among all sectors according to work accident probability rates. In this study, first, the Social Security Institution (SSI) records of the mining sector, which consists of five different economic activities between 2013 and 2022, were examined. It has been determined that the natural stone sector is in the "other mining and quarrying" economic activity with the highest number of employees, and according to 10-year work accident data, it ranks second in death rates after "coal and lignite extraction". In order to analyze the financial magnitude of the investments made for OHS and the magnitude of the benefit of these investments to the companies, the OHS expenses of a marble factory in 2020 were examined. As a result of the evaluation, it was determined that OHS expenses correspond to approximately 0.5% of the company's turnover. In addition, based on the "Occupational Health and Safety Benefit-Cost Analysis Project Report" prepared by the MoLSS, a benefit-cost analysis was conducted for OHS expenditures in the enterprise and it was determined that the benefit was 5.54 times the OHS cost. It has been calculated that the benefit of OSH measures taken in the other mining and quarrying economic activity to the country's economy could be an average of 13 billion TL in 2023 prices. As a result, it has been numerically demonstrated that expenditures for OHS will be major investments for the future.