Küçükkalay B. E., Aydın Y.
Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, sa.26, ss.293-324, 2025 (Scopus)
Özet
Bu makale XIX. yüzyılın başlarında Levant ve Akdeniz’de ticari faaliyetleri hacim ve hız kazanan İngiltere bandıralı gemilerin Akdeniz iskelelerinden İstanbul’a ve İstanbul’dan Akdeniz iskelelerine doğru ticari seferlerini ve taşıdıkları malları analiz etmek amacıyla kaleme alınmıştır. İkincil nitelikli bir başka amaç, hacimli bir arşiv defterinin verilerini araştırmacıların kullanımına sunarak onlara düzenlenmiş bir veri seti temin etmektir. Çalışmanın temel sorusu, İstanbul-Akdeniz karşılıklı ticaretinde İngiliz bandıralı gemilerin seferleri ve bu seferlerde taşıdıkları mallar nelerdi şeklinde formüle edilebilir. Söz konusu amaca ulaşmak ve soruyu çözmek için Cumhurbaşkanlığı Osmanlı arşivinde bulunan BOA. DVN. DVE. d. 037/3 (Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, Divan-ı Hümayun, Düveli Ecnebiyye Defteri) kodlu 95 sayfalık bir izni sefine defterinde yer alan 409 adet geminin seferleri ve bu seferlerde taşıdıkları malların neler olduğu ve bu malların miktarları tespit edilerek yorumlanmıştır. Çalışmadan elde edilmesi umulan muhtemel sonuç, İngiliz bandırası taşıyan gemilerin İstanbul merkezli olarak beş sefer türünde taşımacılık yaptığı, İstanbul’dan aldıkları malların genellikle ham maddeler oluştuğu, İstanbul’a getirdikleri malların ise kısmen mamul mallardan ve Osmanlı’da üretimi az olan mallardan meydana geldiğidir. Çalışmadan elde sonuçların zaman ve bölge sınırlılığı nedeniyle bir örneklem olduğu ve genelleme yapmaya imkân tanımadığını belirtmek gerekir.