Akademik Veri Yönetim Sistemi
Osmanlı’da Siyaset ve Diplomasi, Mehmet Yaşar Ertaş, Editör, Mahya, İstanbul, ss.57-73, 2016
Bu çalışma, 1736 Osmanlı-İran Anlaşmasına göre Acem esirlerin İran’a nakillerini, Osmanlı arşiv belgeleri çerçevesinde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Osmanlı-İran ilişkileri, 1736 Anlaşmasına kadar genellikle savaş ve anlaşmalarla şekillenmiştir. Bu anlaşmaya götüren savaş, 1723’te Osmanlıların İran’ın elinden Gence, Revan ve Tiflis gibi yerleri almasıyla başladı. İran’ın 1736’da Osmanlılardan bu toprakları geri almasıyla mevzubahis barış sağlandı. Anlaşmada; İran hacılarının durumu, Caferi mezhebinin beşinci Sünni mezhep olarak kabulü, her iki ülkenin şehbenderlerinin statüleri ve esirlerin serbest bırakılmaları yer almıştır. Son madde, çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Buna göre; Osmanlı Devleti, elindeki İranlı savaş esirlerini serbest bırakacaktır. Teslim güzergâhı; esirlerin Trabzon’a gemilerle götürülmeleri, oradan araba veya atlarla Erzurum yoluyla İran sınırına girmeleri şeklinde belirlenmiştir. Osmanlı Devleti bu işler için memurlar görevlendirmiş ve masrafları karşılamıştır. Bu süreçte; İran elçilerinin faaliyetleri, kılavuzluk hizmeti verilmesi, güvenliğin sağlanması, yiyecek, at ve arabaların ahaliden veya menzillerden temini gibi gerçekleşen işlemler, bu çalışmanın üzerinde duracağı meseleler olacaktır.