Türkbilig, cilt.2021, sa.42, ss.273-282, 2021 (Scopus)
Klasik Türk edebiyatında sâkî-nâmeler; içkiyi, içki meclislerini, içki sunan sâkîyî, hânende ve sâzendeleri, içki meclislerinin usul ve geleneklerini gerçek ya da mecazlı olarak anlatan manzum eserlerdir. Sâkî-nâmelerde söz edilen meclislerin hüviyetini tam mânâsıyla gösteren oluşumlardan biri, Çağatay sahası edebî geleneğinde oldukça meşhur olan Baykara meclisleridir. Hüseyin Baykara ile onun nedimi Ali Şir Nevâyî’nin hâmîliğinde gerçekleşen bu meclisler; siyasî, edebî ve sosyal yönü olan toplantılardır. Bu meclislerin öncülerinden olan Ali Şir Nevâyî de sâkî-nâme türünde iki manzume kaleme almıştır. Nevâyî’nin Fevâyidü’l-Kiber isimli divanında yer alan bu sâkî-nâmelerden biri mesnevi, diğeri ise terci-i bent nazım şekliyle yazılmıştır. Terci-i bent nazım şekliyle yazılan sâkî-nâme, aynı zamanda Nevâyî’nin Garâyibü’s-Sıgar isimli divanında da yer almaktadır. Nevâyî, mesnevi şeklinde yazdığı sâkî-nâmesinde meclise katılanlardan söz ederken terci-i bent şeklinde yazdığı sâkî-nâmesinde ise tasavvufî kavramlardan sıklıkla söz etmiştir. Bu çalışmada Nevâyî’nin terci-i bent şeklinde yazdığı sâkî-nâme ele alınmıştır. Nevâyî ile onun yakın dostu ve pîri Molla Câmî’nin münasebetleri göz önüne alınarak şiirin tasavvufî yönü üzerinde durulmuştur.
“Sâkî-nâme”s in classical Turkish literature; these are poetic works that describe the
drink, the drinking assemblies, the “sâkî” who offers the drink, the musicians and singers, the
procedures and traditions of the drink assemblies, literally or metaphorically. One of the
formations that fully demonstrates the identity of the assemblies mentioned in the “Sâkî-nâme” is
the “Baykara councils”, which are quite famous in the literary tradition of the Chagatay field.
These assemblies, hosted by Hüseyin Baykara and his close friend Ali Şir Nevâyî; are activities
with political, literary and social aspects.
Ali Şir Nevâyî, one of the pioneers of these assemblies, also wrote two poems in the “sâkî-nâme”
type. One of these “sâkî-nâme” in Nevâyî's divan named “Fevâyidü'l-Kiber” was written as
“mesnevi” and the other as “terci-i bent”. “Sâkî-nâme”, which is written as “Terci-i bent”, is
also included in Nevâyî’s divan named “Garâyibü’s-Sıgar”. While Nevâyî talked about the
participants in the assembly in his “sâkî-nâme” which he wrote as “mesnevi”, he frequently
mentioned mystical concepts in his “sâkî-nâme” which he wrote as “terci-i bent”. In this study,
“sâkî-nâme” written by Nevâyî as “terci-i bent” is discussed. Considering the relations of Nevâyî
and his close friend and master Molla Câmî, the sufistic aspect of the poem was emphasized.