Orhan Pamuk'un Sanatçı Romanı: Veba Geceleri'nde Estetik Temsil


Creative Commons License

Kunduracı G.

Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları ( JTS/TUBA) "JALE PARLA ARMAĞANI II/FESTSCHRIFT IN HONOR OF JALE PARLA II" Harvard: Department of Near Eastern Languages and Civilizations Harvard University, cilt.58, sa.58, ss.189-205, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

 Sanatçı romanları (Künstlerroman), oluşum romanı olarak adlandırılan Bildungsroman türünün anlatının başkişisinin ya da kişilerinin sanatsal üretim sahasında bulunan, estetik ve kuramsal kimi ideaları anlatıda temsil eden ve tartışan; kurmaca düzlemde bu olguları uygulayan ya da ana anlatının belirli estetik ve kuramsal veçhelerle çerçevelenmesini sağlayan karakterler olarak tasarlanması bakımından, bu türe bağlı olarak ortaya çıkan varyantlarıdır. Orhan Pamuk romanları, Pamuk’un kuramsal dayanaklarını ve estetik perspektifini önemli ölçüde çerçeveleyen ve temsil eden metinlerdir. Benim Adım Kırmızı, Kara Kitap, Kar, Masumiyet Müzesi, Yeni Hayat, Kırmızı Saçlı Kadın ve Veba Geceleri, yazara ait roman kuramını yazar ya da sanatçı karakterler vasıtasıyla metnin bütününde işleyen romanlardır. Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev ve Beyaz Kale de üretici karakterlerle üretim ve gelişim süreçlerinin işlenmesi bakımından estetik temsili gerçekleştirmektedir. Çoğunlukla roman yazarı Orhan Pamuk’un da kurmaca düzlemde yer aldığı bilinen bu romanlarda, roman ve sanat konusu kurmaca düzlemde karakterler arasında tartışılmakta; çoksesli düzlemde kavramlaştırılmakta ve kuramlaştırılmaktadır. Bu veçheleriyle romanlar, modern sanatçı romanları olarak ele alınabilir anlatılardır. Veba Geceleri, tarihsel düzleme yerleştirilmiş modern polisiye gerilim üzerinden örüntülenen postmodern özellikli bir romandır. Üretici karakterler, edebî ve estetik üretim süreçlerini anlatıda uygulamakta ve temsil etmektedir. Tarihî kişilerin kurmaca düzlemde yer almasıyla ve kurmaca roman yazarının anlatısal uzamda varlığını okura anımsatmasıyla üstkurmaca düzleme ulaşan roman, kurmaca metin yazarı ve romanın kurmaca anlatıcısı aracılığıyla, Pamuk’un roman ve sanat kuramını temsil eder. Fotoğraf başta olmak üzere görsel düzlemlere ait anlatım düzenlerinin roman düzlemine aktarılarak genişletilmesi biçiminde işlenen ekfrasis konusu, yenidenyazım ve göndergeleştirim biçimlerinde Pamuk romanlarında işlenen metinlerarası söyleşim olgusu; postmodernist metinlere hâkim üstkurmaca örüntü ve oyunsu yapı, Veba Geceleri’nde temsil edilen estetik ve kuramsal dayanaklardır.  

Artist novels (Künstlerroman), the Bildungsroman genre, which is called the formation novel, represents and discusses some aesthetic and theoretical ideas in the narrative, which are in the artistic production field of the characters of the narrative, in terms of being designed as characters that apply these phenomena on a fictional level or that ensure the framing of the main narrative with certain aesthetic and theoretical aspects, they are variants that arise depending on this genre. Orhan Pamuk's novels are texts that significantly frame and represent Pamuk's theoretical foundations and aesthetic perspective. My Name is Red, The Black Book, Snow, The Museum of Innocence, The New Life, The Red Haired Woman and Nights of Plague are novels that deal with the novel theory of the author through the characters of the author or artist throughout the text. Cevdet Bey and His Sons, Silent House and The White Castle, also perform aesthetic representation in terms of processing the production and development processes with productive characters. In these novels, where the novelist Orhan Pamuk is also known to take part in the fictional level, mostly the novel and the subject of art are discussed between the characters in the fictional level, conceptualized and theorized in the polyphonic level. With these aspects, novels can be considered as modern artist novels. With these aspects, the novels in question can be considered as modern artist novels. Nights of Plague is a postmodern novel based on a modern detective thriller placed on a historical level. Producer characters apply and represent literary and aesthetic production processes in the narrative. The novel, which reaches the metafictional level with the presence of historical figures in the fictional plane and the fictional novelist reminding the reader of his existence in the narrative space, represents Pamuk's theory of novel and art through the fictional text writer and the fictional narrator of the novel. The subject of ekphrasis, which is handled in the form of expanding the narrative orders of visual levels, especially photography, by transferring them to the novel level, the phenomenon of intertextual dialogism in Pamuk's novels in the forms of rewriting and referentialization, the metafictional pattern and gameliked structure that dominates postmodernist texts, are the aesthetic and theoretical bases represented in the Nights of Plague.