Modernleşen Dindarlık, Çözülen Aile: Zygmunt Bauman ve Ulrich Beck Perspektifinden Türkiye'de Boşanma Olgusunu Tartışmak

Akgöl B., Yıldırım Z.

1. ULUSLARARASI SOSYAL ARAŞTIRMALAR SEMPOZYUMU “Güncel Aile Çalışmaları” , Yalova, Türkiye, 12 - 14 Kasım 2025, (Yayınlanmadı)

  • Yayın Türü: Bildiri / Yayınlanmadı
  • Basıldığı Şehir: Yalova
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

 Türkiye’de boşanma oranlarının son yıllarda gösterdiği artış sosyal bilimcilerin aile ve boşanma olgusunu yeniden derinlemesine bir şekilde ele almalarını zorunlu kılmıştır. Moderniteyle birlikte dönüşen toplumsal yapılar, değişen ilişkiler, zayıflayan kollektif kurgular, iletişim şekilleri ve değer sistemleri özellikle kendisini dindar olarak tanımlayan bireylerin bu değişim sürecini nasıl deneyimledikleri sorusunu akla getirmektedir. Geleneksel kültürden modern kültüre geçiş, beraberinde yeni yaşam tarzları, inanış biçimleri ve kimlik yapılarını getirmiştir. Türkiye gibi geleneğin ve dinin tarihsel olarak baskın bir otoriteye sahip olduğu bir toplumsal yapıda bu geçiş daha sancılı yaşanmakta; bireyler modernitenin sunduğu bireysel yaşam seçenekleri ile geleneksel kolektif değerler arasında sıkışıp kalabilmektedir. 

Bu çalışmada dindarlık ve boşanma arasındaki ilişki modernlik kuramlarının iki önemli önemli figürü olan Zygmunt Bauman ve Ulrich Beck’in aşk ve ilişkiler üzerine geliştirmiş olduğu teorik perspektiflerinden hareketle ele alınacaktır. Bu bağlamda özellikle Bauman’ın akışkan modernite ve akışkan aşk kavramları bireylerin ilişkilerde yaşadığı kırılganlık, bağsızlık ve güvensizlik halini anlamada el feneri niteliğindedir. Ulrich Beck ise bireyselleşmenin ve özyansıtmacı kimlik inşasının ilişkileri nasıl kırılganlaştırdığına dair analitik bir sosyolojik zemin sunmaktadır.

Bu teorik arka plan çerçevesinde boşanma olgusunun sadece bireysel bir karar ya da dinsel bir etik mesele olarak değil, aynı zamanda birey-toplum-din üçgeninde şekillenen çok katmanlı bir modernlik deneyimi şeklinde ele alınması gerektiğini ortaya çıkarmaktadır. Modernitenin bireyselleştirici yapısı, dindar bireylerin aile kurumuna ve inançlarına ilişkin yaklaşımlarında çözülmelerine neden olmakta; dini normların aile içindeki bağlayıcı işlevi zayıflamaktadır. Kollektif değerlerden bireysel tercihlere doğru kayan dini yaşantılar boşanma sürecinde farklılaşan deneyimlerin de temelini oluşturduğu ifadelendirilebilir.

Bu bildiri Türkiye örnekleminde dindarlık ve boşanma ilişkisini modernlik kuramıyla ilişkilendirerek dinin dönüşen aile yapıları ve bireysel ilişki pratikleri üzerindeki etkisini mevcut literatürdeki uygulamalı nicel ve nitel verilerden hareketle kuramsal düzeyde tartışmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Aile sosyolojisi, Din sosyolojisi, Boşanma, Dindarlık, Modernite