Akademik Veri Yönetim Sistemi
III.ULUSLARARASI SAĞLIK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONGRESİ, Ankara, Türkiye, 17 - 19 Nisan 2025, ss.17-19, (Özet Bildiri)
Giriş: İklim değişikliği; karşılaştırabilir zaman dilimlerinde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan ve/veya dolaylı olarak atmosferin bileşimini bozan insan faaliyetleri sonucu iklimin durumunda oluşan değişiklikler olarak adlandırılır (Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC], 1990). İklim değişikliğinin akut ve kronik etkileri insanlarda kardiyovasküler, solunum, immun ve sinir sistemi gibi birçok sistemi olumsuz etkilemekte olup; kronik hastalığı olanlarda daha ciddi sonuçları olmaktadır (Padhy, Sarkar, Panigrahi, & Paul, 2015). Bunun yanında iklim değişikliği bireylerde anksiyete ve endişe gibi bazı ruhsal sorunlara da neden olabilmektedir (American Psychological Association [APA], 2009). Literatürde kronik hastalıkları olan bireylerin genel nüfusa göre iklim değişikliğinin sağlık etkilerine karşı daha savunmasız olmaları nedeniyle, iklim değişikliğine yönelik endişe düzeylerinin de yüksek olduğu tartışılmaktadır (U.S. Environmental Protection Agency [EPA], 2025). Amaç: Bu çalışma kesitsel bir sürede üniversite hastanemiz İç Hastalıkları polikliniklerine başvuran hastaların kronik hastalık durumları ile iklim değişikliği endişe düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma, 10-25 Mart 2025 tarihleri arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Sağlık, Uygulama ve Araştırma Hastanesi Dahiliye polikliniklerine başvuran 18 ve üzeri yaş grubu hastalar üzerinde yapılan kesitsel tipte bir araştırmadır. Bu çalışmada ulaşılması gereken minimum hasta sayısı 384 olarak hesaplanmıştır (İklim değişikliği endişesi sıklığı %50, hata payı %5, güven aralığı %95). Veri toplama süresince Dahiliye polikliniklerine başvuran hastalar çalışmanın konusu/ amacı hakkında bilgilendirilmiş ve çalışmaya katılmayı kabul eden 410 kişi çalışma grubunu oluşturmuştur. Verilerin toplanabilmesi için literatürden faydalanılarak hazırlanan bir anket form kullanılmış olup; formda katılımcıların bazı sosyodemografik özellikleri (yaş, cinsiyet, öğrenim/ medeni durum, kronik hastalık varlığı) ve iklim değişikliği endişesiyle ilişkili olabilecek sorular, İklim Değişikliği Endişesi Ölçeği (İDEÖ) ve Modifiye Charlson komorbidite indeksi soruları yer almaktadır (Stewart, 2021; Gezer & İlhan, 2021; Charlson, Pompei, Ales, & MacKenzie, 1987; Charlson, Szatrowski, Peterson & Gold, 1994). Çalışmada iklim değişikliği endişesi bağımlı değişken; sosyodemografik özellikler, iklim değişikliği endişesiyle ilgili sorular ve komorbid durumlar ise bağımsız değişkenlerdir. Önceden hazırlanan anket formlar hastalar tarafından gözlem altında doldurulmuştur. Veriler IBM SPSS (v15.0) İstatistik Paket Programında değerlendirilmiş olup, analizler için sayı, yüzde, ortalama, ortanca, standart sapma, minimum ve maksimum değerleri, Kolmogorov Smirnov testi, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis testi ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık değeri p 0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışma grubundakilerin 243’ü (%59,3) kadın, 167’si (%40,7) erkektir. Yaşları 18-85 arasında değişmekte olup, ortalama 46,66±15,4 yıl idi. Katılımcıların İDEÖ’den aldıkları puanlar 10-50 arasında değişmekte olup, ortalama 30,40±9,60 puandır. Katılımcıların 388’i (%94,6) iklim değişikliği/ etkileri nedeniyle endişe duyduğunu belirtti. Hastalara göre en önemli üç çevre sorunu küresel ısınma (%19,9), su kirliliği (%15,9) ve çevre kirliliği (%15,3) idi. Yapılan çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda; “46 ve üzeri yaş grubunda olma, aile gelir durumunun iyi olması, çevre ve iklim ile ilgili konuları sıklıkla takip etme ve son 1 yılda günlük yaşamda kendisini sıklıkla endişeli hissetmenin” iklim değişikliği endişesi için önemli yordayıcılar olduğu bulundu (p:0,001, R2:0,219, F:16,090, Tablo 1’de verilmiştir). Tablo 1. Çalışma grubundakilerde iklim değişikliği endişesi ile ilişkili olduğu saptanan değişkenlerle oluşturulan Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi sonuçları (Enter Metodu) İklim Değişikliği Endişesi Ölçek Puanı Değişkenler Yaş* Medeni Durum Aile Gelir Durumu* Son 1 Yılda Günlük Yaşamda Sıklıkla Endişeli Olma Durumu* Çevre ve İklim ile İlgili Konuları Takip Etme Sıklığı* İklim Değişikliğinin Nedeni Nedir? Sel, Sıcak Hava Dalgası, Orman Yangını gibi Afetler İklim Değişikliği ile İlgili Olduğunu Düşünme Durumu R2 F β 0,041 0,011 0,035 0,035 SE 0,015 0,009 0,013 p 0,007 0,197 OR 0,129 0,062 0,007 0,014 0,079-0,008 0,011 0,007 0,015 0,001 0,214 0,122 0,007 0,334 %95 CI 0,011; 0,071 0,006; 0,029 0,010; 0,061 0,007; 0,063 0,057; 0,100-0,056-0,022; 0,005-0,014 0,219 16,090 0,010 0,185 0,062 Grafik 1. Çalışma grubundakilerin endişe duyduğu iklim değişikliğine bağlı etkilerin dağılımı* * Sayılar kişiler üzerinden değil verilen yanıtlar üzerinden değerlendirilmiştir. 0,034; 0,007 0,001 Sonuç ve Öneriler: Çalışmamızda katılımcıların iklim değişikliği endişe düzeylerinin orta derecede olduğu söylenebilir. Hastalarda kronik hastalık ile iklim değişikliği endişesi arasında anlamlı bir ilişki bulunamadı. İklim değişikliği endişesini azaltmak için sağlık kurumları ve medyada iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkileri konusunda farkındalık artırıcı eğitimler/haberler yapılması, kronik hastalığı olan ve iklim değişikliği endişesi yüksek bireyler için ruhsal destek programları uygulanması yararlı olabilir. Bununla birlikte kronik hastalığı olanlarda iklim değişikliği endişesini değerlendiren daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç vardır. Anahtar Kelimeler : İklim değişikliği, kronik hastalık, kaygı(endişe), Eskişehir