This review provides a comparative analysis of the regulatory changes implemented in the plant variety registration processes in Turkey. Amendments related to field crops, vegetables, ornamental plants, fruit, and vine species were examined within the context of the previous and updated regulations, with an emphasis on their implications for the sector. The study highlights the key differences between the Plant Varieties Registration Regulation, which was enacted in 2008, and the new regulation introduced in 2024. These differences are analyzed in terms of application procedures, trial and registration criteria, production permit applications, and committee structures. The new regulation, published on September 17, 2024, introduces significant modifications aimed at enhancing transparency and efficiency in registration and monitoring processes. Notably, adjustments were made to the criteria for implementing Distinctness, Uniformity, and Stability (DUS) and Value for Cultivation and Use (VCU) tests. Furthermore, the restructuring of registration committees seeks to achieve a more balanced representation, thereby improving the integrity of the registration process. Another important innovation is the inclusion of verification tests for varieties registered abroad, allowing for a more robust assessment of their compatibility with local environmental and agronomic conditions. While these regulatory changes strengthen oversight mechanisms and improve the overall transparency of registration processes, they also impose additional costs and present certain challenges for applicants. For instance, the introduction of mandatory applications via Registered Electronic Mail (REM) aims to accelerate digitalization and streamline communication processes. However, this requirement may pose difficulties, particularly in regions with limited access to technology. Additional barriers, such as the need for training to familiarize stakeholders with the new system, psychological resistance to adopting new technologies, and the costs associated with obtaining and maintaining a REM account, are also noteworthy challenges. To mitigate these issues and ensure effective implementation, the study emphasizes the importance of strengthening infrastructure, providing comprehensive training programs, and developing robust support mechanisms. Despite these challenges, the regulatory changes are expected to significantly enhance the alignment of Turkey's seed sector with international standards, promote domestic breeding initiatives, and increase the competitiveness of the sector.
Bu derlemede, Türkiye’de bitki çeşitlerinin tescil süreçlerinde gerçekleştirilen yönetmelik değişiklikleri karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Tarla bitkileri, sebze ve süs bitkileri ile meyve ve asma türlerine yönelik yapılan düzenlemeler eski ve yeni yönetmelikler çerçevesinde incelenmiş ve sektöre olan etkileri analiz edilmiştir. 2008 yılında yürürlüğe giren Bitki Çeşitlerinin Kayıt Altına Alınması Yönetmeliği ile 2024 yılında çıkarılan yeni yönetmelik arasındaki temel farklar; başvuru süreçleri, deneme ve tescil kriterleri, üretim izni başvuruları ve komite yapısı gibi konular kapsamında ele alınmıştır. Çalışmada, bu düzenlemelerin sektörel paydaşlar ve üreticiler açısından sağladığı fırsatlar ve zorluklar değerlendirilmiştir. 17. 09. 2024 tarihinde yayımlanan yeni yönetmelik ile birlikte tescil ve denetim süreçlerinde şeffaflık ve etkinliği artırmak amacıyla deneme kriterlerinde önemli değişiklikler getirmiştir. Farklılık, Yeknesaklık ve Durulmuşluk (FYD) ile Tarımsal Değerleri Ölçme (TDÖ) testlerinin uygulanmasında çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca, tescil komite yapısında yapılan değişiklikler ile tescil süreçlerinde daha dengeli bir temsil sağlanması hedeflenmiştir. Bunun yanı sıra, yurtdışında tescil edilmiş çeşitler için Türkiye’de uygulanacak doğrulama testlerinin eklenmesi ile yurt dışı kayıtlı çeşitlerin yerel koşullara uygunluğunun daha iyi değerlendirilebilmesi amaçlanmıştır. Yapılan bu düzenlemeler, tescil süreçlerinde şeffaflık ve denetim mekanizmalarının güçlendirilmesini sağlarken, başvuru sahipleri açısından bazı ek maliyetler ve çeşitli zorluklar getirmiştir. Dijitalleşme ve iletişim süreçlerinin hızlandırılması amacıyla Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) adresi ile başvuru zorunluluğu getirilmesi gibi yenilikler, başvuru süreçlerinde önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Ancak, bu tür değişiklikler, adaptasyon sürecinde çeşitli zorlukları da beraberinde getirebilmektedir. Özellikle, teknolojiye erişim imkânlarının kısıtlı olduğu bölgelerde KEP kullanımının sınırlı kalması, yeni sistemi öğrenme ihtiyacından doğan eğitim gereklilikleri, kullanıcıların yeni teknolojilere uyum sağlama konusunda gösterebilecekleri psikolojik direnç ve KEP adresi edinimi ile kullanımına ilişkin ortaya çıkabilecek ek maliyetler gibi sorunlar, bu adaptasyon sürecini zorlaştırabilmektedir. Bu nedenle, söz konusu yeniliklerin etkin bir şekilde hayata geçirilmesi için altyapı, eğitim ve destek mekanizmalarının güçlendirilmesi önem arz etmektedir. Sonuç olarak, bitki çeşitlerinin tescil sürecindeki yeni yönetmelik değişikliklerinin Türkiye tohumculuk sektörünün uluslararası standartlara uyumunu artıracağı ve yerli ıslah çalışmalarını teşvik ederek sektörde rekabet gücünü yükselteceği öngörülmektedir.
