1900’LÜ YILLARDA DOĞU’NUN ART NOUVEAU ÜSLUBU: İSTANBUL VE BAKÜ MİMARİ ÖRNEKLERİ

Creative Commons License

Burnak T.

Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, sa.49, ss.1-30, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

İstanbul ve Bakü’nün mimarisi, 19.yüzyılda genel itibarıyla Batı mimarisine paralel olarak gelişmiştir. 1830’lu yıllardan itibaren Batı Avrupa mimarisinde olduğu gibi, bu iki şehrin mimarisinde Klasisizm, tarihsel mimari tarzlarının retrospektif taklitleriyle yer değiştirmeye başlamıştır. Mimarlar, araç olarak yenileme ve zenginleştirme amacı gütmüş, ancak bu yenilemenin kaynağı olarak geçmişe dönük dekoratif biçimleri seçmişlerdir. 19. yüzyılın sonu, 20. yüzyılın başlarına gelindiğinde, mimari yapılara yeni bir yorum verme isteği, Art Nouveau olarak bilinen akımın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu dönemde söz konusu ülkelerin daha sonra oluşacak yeni mimarisini etkilemiş olan Türk ve Azerbaycan mimarisinin dönemsel bakış ilkeleri ve yöntemleri oluşmuştur. 19.yüzyılın sonlarında ve 20.yüzyılın başlarında bu ülkelerin kültürel gelişimi, zengin yapı çeşitliliğiyle temsil edilmiştir. Bu dönemde Türk ve Azerbaycan mimarisinin dönemsel bakış ilkeleri ve yöntemleri oluşmuştur. Akım Avrupa’daki özeliklerinden sapmadan, yerel mimarinin özellikleri ile birleşerek farklı bir mimari çeşitlilik sunmuştur. Türk ve Azerbaycan mimarisinin geleneksel form ve tekniklerinin stilistik özellikleri ile Art Nouveau mimarisinin dekoratif ve sanatsal birleşimi, İstanbul ve Bakü mimari örnekleri üzerinden analiz edilmiştir. Aynı zamanda, Türk ve Azerbaycan mimarisinin yeni mekânsal ve hacimsel, mimari ve yapısal özelliklerinin gelişiminin bağlı olduğu koşullar ile konut ve kamu binalarının gelişimi irdelenmektedir. Bu analiz, Türk ve Azerbaycan mimarisinin dünya mimarlık tarihindeki yerini belirleyerek, biçim, mimari planlama ve yapı özelliklerinin araştırılması ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, 19. yüzyılın sonları ve özellikle 20. yüzyılın başlarındaki Türk ve Azerbaycan mimarisinin dünya mimari mirasına olan katkısı tartışılmaktadır. Aynı zamanda, Türk ve Azerbaycan mimarisinin yeni mekânsal ve hacimsel, mimari ve yapısal özelliklerinin gelişiminin bağlı olduğu koşullar ile konut ve kamu binalarının gelişimi irdelenmektedir.