Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, no.49, pp.1-30, 2021 (Peer-Reviewed Journal)
İstanbul ve Bakü’nün mimarisi, 19.yüzyılda genel itibarıyla Batı mimarisine paralel olarak
gelişmiştir. 1830’lu yıllardan itibaren Batı Avrupa mimarisinde olduğu gibi, bu iki şehrin
mimarisinde Klasisizm, tarihsel mimari tarzlarının retrospektif taklitleriyle yer değiştirmeye
başlamıştır. Mimarlar, araç olarak yenileme ve zenginleştirme amacı gütmüş, ancak bu
yenilemenin kaynağı olarak geçmişe dönük dekoratif biçimleri seçmişlerdir.
19. yüzyılın sonu, 20. yüzyılın başlarına gelindiğinde, mimari yapılara yeni bir yorum verme
isteği, Art Nouveau olarak bilinen akımın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bu dönemde
söz konusu ülkelerin daha sonra oluşacak yeni mimarisini etkilemiş olan Türk ve Azerbaycan
mimarisinin dönemsel bakış ilkeleri ve yöntemleri oluşmuştur. 19.yüzyılın sonlarında ve
20.yüzyılın başlarında bu ülkelerin kültürel gelişimi, zengin yapı çeşitliliğiyle temsil
edilmiştir. Bu dönemde Türk ve Azerbaycan mimarisinin dönemsel bakış ilkeleri ve
yöntemleri oluşmuştur. Akım Avrupa’daki özeliklerinden sapmadan, yerel mimarinin
özellikleri ile birleşerek farklı bir mimari çeşitlilik sunmuştur.
Türk ve Azerbaycan mimarisinin geleneksel form ve tekniklerinin stilistik özellikleri ile Art
Nouveau mimarisinin dekoratif ve sanatsal birleşimi, İstanbul ve Bakü mimari örnekleri
üzerinden analiz edilmiştir. Aynı zamanda, Türk ve Azerbaycan mimarisinin yeni mekânsal
ve hacimsel, mimari ve yapısal özelliklerinin gelişiminin bağlı olduğu koşullar ile konut ve
kamu binalarının gelişimi irdelenmektedir. Bu analiz, Türk ve Azerbaycan mimarisinin
dünya mimarlık tarihindeki yerini belirleyerek, biçim, mimari planlama ve yapı özelliklerinin
araştırılması ile gerçekleştirilmiştir.
Bu çalışmada, 19. yüzyılın sonları ve özellikle 20. yüzyılın başlarındaki Türk ve Azerbaycan
mimarisinin dünya mimari mirasına olan katkısı tartışılmaktadır. Aynı zamanda, Türk ve
Azerbaycan mimarisinin yeni mekânsal ve hacimsel, mimari ve yapısal özelliklerinin
gelişiminin bağlı olduğu koşullar ile konut ve kamu binalarının gelişimi irdelenmektedir.