SU KÜLTÜRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİNDE OSMANLI DÖNEMİ HAMAMLARININ TOPLUMUN SANAT VE SOSYAL YAŞAMINA ETKİLERİ

Creative Commons License

REYHAN K., Yazıcı M.

Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, cilt.8, sa.23, ss.45-57, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Su, tüm canlılarda olduğu gibi, insan hayatında da yaşayışın ve varlığın vazgeçilmez önceliğidir. Tarih boyunca kutsallık atfedilen su, yeme içme gibi günlük gereksinimleri karşılamanın yanında tarım ve üretim, yerleşim ve yaşayışı da etkileyerek su kültürünü oluşturmuştur. Su kültürünün tarihsel gelişim sürecinde, bu kültürün önemli bir parçasını oluşturan hamamlar, bir yandan barındırdığı yıkanma mekânları ile bedensel ve ruhsal arınmayı sağlayan, diğer yandan sosyal hayat, eğlence ve gelenekleri yaşatarak sanat ve sosyal yaşamı etkileyen su yapılarıdır. Hamamlar, su kültüründe hem yıkanma aktivitelerin gerçekleştiği mekânları içeren bir somut kültür, hem de sosyal yaşantıyı etkileyip bu yaşantıya ait değerleri biçimlendiren soyut kültür öğesi olarak önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, Osmanlı dönemi su kültürünün önemli bir parçasını oluşturan hamamlar, su kültürünün tarihsel gelişim süreci içerisinde irdelenmiş ve toplumun sanat ve sosyal yaşamına etkileri Eskişehir kenti hamam kültürü ve farklı hamam örneklemeleri üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışma içeriğinde, su kültürünün tarihsel gelişimi ile farklı coğrafya ve medeniyetlerdeki yansımaları, somut kültürel su öğelerinin kent ve kültür belleğine etkileri, hamam yapılarının tarihsel gelişim sürecinde kültür mirası olarak sosyal ve sanatsal yaşantıya etkileri birbirini takip eden bir dizgede yer almaktadır. Osmanlı döneminde su kültürünü oluşturan su ögeleri ve hamamlar bir yandan toplumun kültürel değerlerinin ve sosyal yaşantının oluşumuna katkı sunarken diğer yandan mekânsal özellikleri, kullanımı veya yarattığı algının tematik yaklaşımlara konu olmasıyla toplumun sanatsal yaşamına etki etmiştir. Bu çalışma bir yandan su kültürünün tarihsel gelişimi ile hamamların bu süreçte toplumun sosyal ve sanatsal yaşamına etkilerine dair bilgi sunması, diğer yandan kültürel miras içerisinde yer alan somut ve somut olmayan kültürel değerlerin birbirleriyle kurduğu sıkı ilişkiyi yansıtması açısından önem taşımaktadır.