Vergi Ahlakı ve Vergi Bilincinin Kuşaklar Teorisi Bağlamında Analizi


Topsakal M., Gümüş E.

Maliye Çalışmaları Dergisi - Journal of Public Finance Studies, sa.70, ss.105-126, 2023 (Hakemli Dergi)

Özet

Bu çalışmanın amacı kuşaklar teorisi bağlamında bireylerin, vergi ahlakını ve vergi bilincini etkileyen faktörler hakkında düşüncelerinin tespit edilmesidir. Bu doğrultuda anket yöntemi ile geliştirilen çeşitli önermeler Eskişehir ilinde yaşayan X, Y ve Z kuşaklarının oluşturduğu 430 katılımcıya yöneltilmiştir. Elde edilen veriler Kruskall-Wallis ve Mann-Whitney U testleri uygulanarak analiz edilmiştir. Araştırmada Z kuşağındaki katılımcıların, X ve Y kuşaklarındaki katılımcılara kıyasla farklı düşüncelere sahip oldukları tespit edilmiştir. Özellikle, vergi ödemenin kutsal bir görev, ahlak ve etik ile ilişkili olduğu ve vergi ödemenin vicdani rahatlık sağladığına yönelik düşüncelerde Z kuşağının en düşük, X kuşağının ise en yüksek ölçek ortalamasına sahip olduğu sonuçları elde edilmiştir. Ayrıca, dini inançlarına bağlı olanların vergilendirmeye daha iyi uyum sağlayabilecekleri düşüncesine katılmadıkları tespit edilmiştir. Katılımcılar, vergilendirmenin adil olmadığını değerlendirdiklerinde veya ekonomik sorunların yoğunlaştığı durumlarda vergi kaçırmanın normal bir davranış olarak görülebileceğini de ifade etmişlerdir. Bununla birlikte 15-24 yaş aralığındaki katılımcıların %60’ının gelecekte vergisini tam olarak ödemeyi düşündükleri ve gelecekte vergi kaçırma düşüncesine sahip olmadıkları sonuçları elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçların vergi idaresine politika oluşturma açısından yol göstereceği, bu bağlamda vatandaşların vergi ahlaklarının ve vergi bilinçlerinin artırılmasında katkı sağlayacağı düşünülmektedir. 

Based on the context of generational theory, this study aimed to determine individual thoughts about factors affecting tax morale and tax awareness. In this context, participants living in Eskisehir and representing the X, Y, and Z generations responded to varied propositions delivered to them using the questionnaire method. The obtained data were analyzed using the Kruskal–Wallis and Mann–Whitney U tests. The findings revealed that the opinions of Generation Z participants differed from the views of Generations X and Y. In particular, Generation Z evinced the lowest scale average in perceiving the payment of taxes as a sacred moral and ethical duty and attaining moral comfort through the payment of taxes. The study further found that faithful adherents to religious beliefs do not perceive themselves as more capable of complying with taxation. Participants also stated that tax evasion may be viewed as a normal behavior when taxation is regarded as unfair or when economic problems intensify. Conversely, 60% of the participants in the 15–24 age range stated that they would consider paying their taxes in full and do not plan to evade taxes in the future. The study’s results are expected to guide the policy-making efforts of the tax administration. In this context, the study will contribute to the enhancement of the tax morality and tax awareness of citizens.