Maliye Çalışmaları Dergisi - Journal of Public Finance Studies, sa.70, ss.105-126, 2023 (Hakemli Dergi)
Bu çalışmanın amacı kuşaklar teorisi bağlamında bireylerin, vergi ahlakını ve
vergi bilincini etkileyen faktörler hakkında düşüncelerinin tespit edilmesidir. Bu
doğrultuda anket yöntemi ile geliştirilen çeşitli önermeler Eskişehir ilinde yaşayan
X, Y ve Z kuşaklarının oluşturduğu 430 katılımcıya yöneltilmiştir. Elde edilen
veriler Kruskall-Wallis ve Mann-Whitney U testleri uygulanarak analiz edilmiştir.
Araştırmada Z kuşağındaki katılımcıların, X ve Y kuşaklarındaki katılımcılara
kıyasla farklı düşüncelere sahip oldukları tespit edilmiştir. Özellikle, vergi ödemenin
kutsal bir görev, ahlak ve etik ile ilişkili olduğu ve vergi ödemenin vicdani rahatlık
sağladığına yönelik düşüncelerde Z kuşağının en düşük, X kuşağının ise en yüksek
ölçek ortalamasına sahip olduğu sonuçları elde edilmiştir. Ayrıca, dini inançlarına
bağlı olanların vergilendirmeye daha iyi uyum sağlayabilecekleri düşüncesine
katılmadıkları tespit edilmiştir. Katılımcılar, vergilendirmenin adil olmadığını
değerlendirdiklerinde veya ekonomik sorunların yoğunlaştığı durumlarda vergi
kaçırmanın normal bir davranış olarak görülebileceğini de ifade etmişlerdir.
Bununla birlikte 15-24 yaş aralığındaki katılımcıların %60’ının gelecekte vergisini
tam olarak ödemeyi düşündükleri ve gelecekte vergi kaçırma düşüncesine
sahip olmadıkları sonuçları elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçların
vergi idaresine politika oluşturma açısından yol göstereceği, bu bağlamda
vatandaşların vergi ahlaklarının ve vergi bilinçlerinin artırılmasında katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.
Based on the context of generational theory, this study aimed to determine individual
thoughts about factors affecting tax morale and tax awareness. In this context,
participants living in Eskisehir and representing the X, Y, and Z generations
responded to varied propositions delivered to them using the questionnaire method.
The obtained data were analyzed using the Kruskal–Wallis and Mann–Whitney U
tests. The findings revealed that the opinions of Generation Z participants differed
from the views of Generations X and Y. In particular, Generation Z evinced the
lowest scale average in perceiving the payment of taxes as a sacred moral and ethical
duty and attaining moral comfort through the payment of taxes. The study further
found that faithful adherents to religious beliefs do not perceive themselves as more
capable of complying with taxation. Participants also stated that tax evasion may be
viewed as a normal behavior when taxation is regarded as unfair or when economic
problems intensify. Conversely, 60% of the participants in the 15–24 age range
stated that they would consider paying their taxes in full and do not plan to evade
taxes in the future. The study’s results are expected to guide the policy-making
efforts of the tax administration. In this context, the study will contribute to the
enhancement of the tax morality and tax awareness of citizens.