Akademik Veri Yönetim Sistemi
IV. ULUSLARARASI TÜRKLERİN DÜNYASI SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU, Girne, Kıbrıs (Kktc), 17 Aralık 2020, ss.333-340, (Tam Metin Bildiri)
Sovyetlerin dağılması ile bağımsızlığını kazanan Orta Asya devletleri birbirinden farklı dış politika tercihleri benimserken Rusya, arka bahçesi olarak gördüğü bu coğrafyada Post-Sovyet cumhuriyetler üzerindeki nüfuzunu korumaya çalışmaktadır. Bölge ülkeleri için hala büyük ağabey olarak görülen Moskova, ekonomik ve güvenlik gibi stratejik alanlarda büyük öneme sahip olsa da, son yıllarda kimi ülkelerdeki ağırlığını yeni bir aktörle paylaşmak durumunda kalmıştır. Küresel siyasetin yükselen gücü Çin uygulamış olduğu yumuşak güç stratejisi ile bir anlamda bölgede “Rusya ile birlikte” Rusya’ya rakip hale gelmiştir. Enerji ithalat kaynaklarını bölgenin zengin rezervli ülkeleri ile çeşitlendirmeye çalışan Pekin yönetimi Tacikistan ve Kırgızistan gibi ülkelerde ise özellikle jeopololitik kaygılar gütmekte; çeşitli politikalarla bu ülkeleri kendine bağımlı hale getirmeye çalışmaktadır. Nitekim bugün Kırgızistan’ın en çok borçlu olduğu ülke Çin’dir. Özellikle ekonomik açıdan bölgedeki diğer ülkelerle kıyaslandığında Kırgızistan, en kırılgan ülkelerin başında gelmesi sebebiyle bir bakıma Çin’e mecbur kalmaktadır. Bu borç ilişkisinin Kırgızistan iç ve dış politikası açısından ise çeşitli yansımaları bulunmaktadır. Kuşak ve Yol Girişimi başta olmak üzere Çin bölgede önemli yatırımlar gerçekleştirmekte ve Kırgızistan da söz konusu projelerden etkilenmektedir. 2020 yılında tüm dünyayı saran Covid-19 pandemisi birçok ülke gibi Kırgızistan ekonomisini de etkilemekte ve ülkenin kırılganlığı daha da artırmaktadır. Nitekim Kırgız hükümeti defalarca Çin’den ödeme kolaylığı ve borç erteleme gibi taleplerde bulunmuştur. 2021 yılının ilk aylarında ödeme vaktinin gelecek olması, bir yandan halkta devletin borcu ödeyemeyeceği korkusunu yaratırken; diğer yandan bağımsızlığın tehlikeye gireceği düşüncesi, zaman zaman ülkede bulunan Çinlilere ve Çin firmalarına karşı tepkilerin artmasına ve protestolara sebep olmuştur. Bu kapsamda çalışmada pandeminin etkisinden hareketle, Çin-Kırgız ilişkileri bağlamında Kırgızistan’ın dış borcuna odaklanılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kırgızistan, Çin, Borç, Kuşak ve Yol Girişimi.