Akademik Veri Yönetim Sistemi
ANADOLU UNIVERSITESI SANAT & TASARIM DERGISI-ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF ART & DESIGN, cilt.9, sa.2, ss.286-313, 2019 (ESCI)
Tasarım araştırmalarındaki güncel yaklaşımlardan katılımcı tasarım, soğuk savaş döneminin politik gündemi ile teknolojik altyapının işyerlerinde yaygınlaştırılması çalışmalarının kesişiminde demokrasi talebiyle ortaya çıkmıştır. İlk olarak bilişim sistemleri alanında tasarım süreçlerine dâhil edilen katılımcı yaklaşım, politik, ekonomik ve teorik perspektiflerdeki meseleleri kapsayan çok boyutlu yapısı sayesinde tezahür ettiği her dönemde farklı kaygılara odaklanmış farklı pratikler halinde varlığını sürdürmüştür. Bu farklı isimlerle adlandırılan aynı uygulamalar ya da aynı isimle adlandırılan farklı katılımcı uygulamalar, katılımcı tasarım pratiği ve terminolojisinde bir karmaşaya neden olmuştur. Çalışma, karmaşaya neden olan çeşitliliği sınıflandırıp detaylı olarak betimleyerek bu karmaşaya netlik kazandırmayı amaçlar. Bu anlamda katılımcılık bağlamı ve tasarım uygulama alanları incelenerek farklı uygulamalara zemin oluşturan durumlar literatür taraması ile araştırılmıştır. Bağlamsal farklılıklarına göre iş birlikçi tasarım, açık tasarım ve agonistik yaklaşım altında gruplanan bu farklı uygulamalar, projeler halinde doküman analizine tabi tutulmuştur. İçerik analiz kategorileri, bir önceki bölümde ortaya koyulan değerlendirme çerçevesinden alınan değişkenlerdir. Üç yaklaşıma dair uygulamadaki farkları gösteren bu değerlendirme sonucunda hem sınıflandırma netlik kazanmış, hem de bağlamsal değişimlerin pratikler üzerinde yarattığı etkiler ortaya koyulmuştur. Böylelikle değerlendirme sonuçları terminolojiye ve pratiğe bir açıklık getirirken, diğer yandan ortaya koyulan değerlendirme çerçevesi uygulamada dikkat edilmesi gereken noktaları vurgulayarak tasarımcıya yol gösterir.