Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Eğitim Bilim. Ens., Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EMİR TUFAN ÇAYKUŞ
Danışman: Ayşe Aypay
Özet:
Amaç: Bu araştırmanın temel amacı ilişki istikrarları (ilişki doyumu, seçeneklerin niteliğini değerlendirme, ilişki yatırımı, bağlılık) ile romantik ilişki yaşayan bireylerin ilişkisel alçakgönüllülükleri (genel alçakgönüllülük, üstünlük, öz farkındalık), ilişkilerde güç algıları, romantik ilişki obsesif ve kompulsif belirtileri arasındaki ilişkilerin yapısal eşitlik modeli kullanılarak test edilmesidir. Bu araştırmanın diğer amacı ise İlişkisel Alçakgönüllülük Ölçeğini Türkçeye uyarlayarak ölçeğin psikometrik özelliklerini incelemektir. Yöntem: Bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın birinci aşamasında 248 romantik ilişkisi olan bireylerin katılımıyla İlişkisel Alçakgönüllülük Ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışmaları yürütülmüştür. Araştırma kapsamında geliştirilen İlişki İstikrarı Modelinin test edilmesi aşamasında romantik ilişkisi olan 645 birey yer almıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak; İlişki İstikrarı Ölçeği, İlişkilerde Güç Algısı Ölçeği, Romantik İlişki Obsesyon ve Kompulsiyonları Ölçeği, bu çalışma kapsamında araştırmacı tarafından Türk kültürüne uyarlaması gerçekleştirilen İlişkisel Alçakgönüllülük Ölçeği ve araştırmacı tarafın çalışma kapsamında geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmada geliştirilen İlişki İstikrarı Modelinin test edilmesinde Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamında Türk kültürüne uyarlanan İlişkisel Alçak Gönüllülük Ölçeğinin geçerlilik ve güvenirliğine dair elde edilen bulgular, ölçeğin orijinalinde olduğu gibi üç boyutlu bir yapıya sahip olduğu, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. Araştırma kapsamında geliştirilen İlişki İstikrarı Modelinin analizler sonucunda iyi uyum gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda, romantik ilişkisi olan bireylerin ilişkilerinde sahip olduğu obsesif ve kompulsif belirti değişkeninin; bireylerin algıladıkları güç, ilişki doyumu, ilişki yatırımı, bağlılık ve seçeneklerin niteliğinin değerlendirilmesi üzerinde toplam etki değeri en fazla olan değişken olduğu bulunmuştur. Araştırmada ayrıca bireylerin romantik ilişkilerinde algıladıkları gücün; üstünlük ile ilişki doyumu, öz-farkındalık ile ilişki doyumu üzerinde tam aracı rolü; romantik ilişkilerde obsesif ve kompulsif belirtileri ile ilişki doyumu ilişkileri üzerinde kısmi aracı rolü üstlendiği tespit edilmiştir. Sonuç ve Öneriler: Sonuç olarak bu araştırma kapsamında İlişkisel Alçakgönüllülük Ölçeği Türk kültürüne uyarlanarak romantik ilişkilerle ilgili alanyazına katkıda bulunulmuştur. Bu araştırma kapsamında Yatırım Modeline dayalı olarak geliştirilen İlişki İstikrarı Modelinde yer alan ilişkisel alçakgönüllülük (genel alçakgönüllülük, üstünlük, öz farkındalık), ilişkilerde güç algısı, romantik ilişkilerde obsesif ve kompulsif belirtiler, ilişki istikrarı (ilişki doyumu, seçeneklerin niteliğini değerlendirme, ilişki yatırımı, bağlılık) arasındaki ilişkilere dair elde edilen ilişkiler ve bu ilişkilerin gücü Yatırım Modeli'nin Türk kültüründe de romantik ilişki istikrarını açıklamak için kullanılabileceğini göstermektedir. Romantik ilişkilerin ortak özelliği olarak kabul edilen güç algısı bu araştırmada da romantik ilişkisi olan bireylerin ilişkiden aldıkları doyum, ilişkilerine yaptıkları yatırım, seçeneklerin niteliğini değerlendirme düzeyleri ve ilişkiye olan bağlılıkları üzerinde önemli bir role sahiptir. Araştırmanın bulguları alanyazına bağlı kalınarak ve mevcut çalışmaların bulgularıyla karşılaştırma yapılarak tartışılmış, tartışmalar doğrultusunda alan uzmanlarına ve ileriki araştırmalara yönelik öneriler verilmiştir.