Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAZİK BOZDOĞAN
Danışman: Erdoğan Boz
Özet:
Mantık ve felsefe alanlarında ortaya çıkan, daha sonraları dilbilim çerçevesinde gerçekleşen tartışmalara konu olan önvarsayım, dile getirilenden daha fazlasını alıcıya aktarmayı sağlayan örtülü anlam unsurlarından biridir. Gönderici, iletişim esnasında alıcının zihninde daha öncesinden var olduğunu düşündüğü bilgileri, mevcut arka plan bilgisine dayanarak önvarsayar. Başlangıçta önermelerin doğruluk değeri ile ilişkilendirilerek anlambilimsel çerçevede ele alınan önvarsayım, özellikle 1970’li tarihlerden itibaren daha çok edimbilimsel çerçevede ele alınmıştır. Bu tez çalışmasında önvarsayımların ortaya çıkmasını sağlayan önvarsayım tetikleyicileri farklı araştırmacıların sınıflandırmaları dikkate alınarak incelenmiş ve Türkçede önvarsayımı tetikleyen unsurlar belirlenmeye çalışılmıştır. Levinson ve Yule’un önvarsayım tetikleyicileri sınıflandırmasına dayanarak Yılmaz Karakoyunlu tarafından yazılan “Salkım Hanım’ın Taneleri” adlı romandan aynı adla uyarlanan ve senaryosu Etyen Mahçupyan ve Tamer Baran tarafından yazılan sinema metni üzerinde önvarsayım tetikleyicileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Toplamda 171 sekanstan oluşan senaryonun 31 sekansına ait 60 örnek incelenmiş olup toplam tetikleyicilerin %16’sını varoluşsal, %45’ini sözlüksel ve %39’unu yapısal önvarsayım tetikleyicilerinin oluşturduğu gözlenmiştir.