Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Eğitim Bilim. Ens., Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FATMA ALTINSOY
Danışman: Ayşe Aypay
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Amaç: Bu tezin temel amacı; travma olgusunu deneyimlemiş bireylerde psikolojik dayanıklılıkla travma sonrası büyüme arasındaki ilişki bağlamında, problem odaklı başa çıkma ve mutluluğu artırma stratejilerinin aracılık rolünü incelemektir. Yöntem: Bu araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel desende yürütülmüştür. Tezde, ilgili değişkenlerin travma sonrası büyümeye olan etkilerinin gösterildiği yapısal eşitlik modeli geliştirilmiş ve test edilmiştir. Buna göre araştırmanın içsel gizil değişkenleri travma sonrası büyüme, problem odaklı başa çıkma ve mutluluğu artırma stratejileri; dışsal gizil değişkeni ise psikolojik dayanıklılık olmuştur. Çalışmaya, belirle-nen ölçütler kapsamında lisans eğitimine devam eden 1069 birey katılmıştır. Bu tezde veriler Kişisel Bilgi Formu, Travmatik Yaşantıları Tarama Formu (büyük T), Problem Odaklı Başa Çıkma Ölçeği, Travma Sonrası Büyüme Ölçeği, Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve Yetişkinler için Mutluluğu Artırma Stratejileri Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Tezde, aracılık etkilerinin analizinde Ki-kare farklılık testlerine dayanan iç-içe geçmiş modeller stratejisi kullanılmıştır. Ayrıca aracı etkilerin anlamlılığının değerlendirilmesi için Bootstrapping tekniğinden yararlanılmıştır. Bulgular: Test edilen model sonuçlarına göre; travmatik deneyimi olan bireyler-de, psikolojik dayanıklılık ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkiye, mutluluğu artırma stratejileri ve problem odaklı başa çıkmanın pozitif yönde kısmi aracılık ettiği tespit edilmiş, mutluluğu artırma stratejileri ile travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide problem odaklı başa çıkmanın tam aracılık etkisi olduğu bulunmuştur. Psikolojik dayanıklılık ile problem odaklı başa çıkma arasındaki ilişkide mutluluğu artırma stratejilerinin kısmi aracılık etkisi olduğu gözlenmiştir. Travma sonrası büyümenin en önemli belirleyicilerin-den birinin psikolojik dayanıklılık kişilik özelliği olduğu bulunmuştur. Buna göre, travmatik deneyimi olan bireylerde psikolojik dayanıklılık düzeyi artıkça travma sonrası büyüme düzeyinin de artacağı ifade edilebilir. Sonuç ve Öneriler: Bu tezde, travmatik deneyimi olan bireylerde travma sonrası büyümeye katkı sağlayan önemli bir değişkenin psikolojik dayanıklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu ilişkide mutluluğu artırma stratejileri ve problem odaklı başa çıkmanın aracılık etkisi görülmektedir. Test edilen model, dayanaklarından biri olan Dönüşümsel Stres ve Stresle Başa Çıkma Kuramı çerçevesi etrafında değerlendirildiğinde psikolojik dayanıklılık, mutluluğu artırma stratejileri, problem odaklı başa çıkma ve travma sonrası büyümenin etkileşim temelli bir sürecin ögeleri olduğu; bu süreçte mutluluğu artırma stratejileri ve problem odaklı başa çıkmanın aracılık rolü üstlendikleri gözlenmiştir. Buna göre çalışmadan elde edilen bulgunun Dönüşümsel Stres ve Stresle Başa Çıkma Kura-mı'nda ele alınan yapıyı desteklediği söylenebilir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda uygulayıcı ve araştırmacılar için bazı öneriler getirilebilir. Travmatik deneyimler karşında bireyleri güçlendirmek ve sancılı durumlardan daha güçlü çıkabilmeleri maksadıyla bireylerde psikolojik dayanıklılık, problem odaklı başa çıkma ve mutluluğu artırma stratejilerini içeren beceri kümelerini geliştirmeye yönelik psikoeğitim verilebilir. Psikolojik dayanıklılığı oluşturan ve bireyi dayanıklı yapan değişkenleri ele alan çalışmalar yapılabilir. Aynı zamanda bu çalışmada ele alınan bireysel faktörlerin yanında diğer bireysel faktörler ve sosyal destek, mikro ve makro çevrenin bu süreçte etkilerini incele-meye yönelen araştırmalar değerlendirilerek travma sonrası büyüme kavramı detaylandırılabilir.