Değişen kentsel bellek ögelerinin alışveriş mekanları üzerinden okunması: Hamamyolu çarşısı örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÖZLEM BÜYÜKTAŞ

Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Ayşen Öztürk

Özet:

Alışveriş mekanları, antik dönemlerden beri kentlerin en önemli parçası olmuştur. Kentin kalbi niteliğini taşıyan bu alanlarda, alışverişin yanı sıra bir araya gelme, sosyo-kültürel paylaşım gibi ihtiyaçların da karşılandığı görülmektedir. Bu mekanlar aynı zamanda geçmiş, bugün ve gelecek arasında bağ kuran önemli bellek mekanlarıdır. Bu bağı destekleyen ise kolektif bellek kavramıdır. Aldo Rossi'ye göre toplumun kolektif belleği, kentin kendisidir. Diğer bir deyişle; kolektif bellek, kenti oluşturan peyzaj, mimari, yer, nesne vb. fragmanların bütünüdür. Rossi'nin bu düşüncesinden yola çıkarak, bireylerin içerisinde bulunduğu mekanla etkileşimini, bellek bağlamında incelemek bu tez çalışmasının ana çıkışını oluşturmaktadır. Bu çalışma kapsamında Eskişehir kentinin ilk ticari nüvesi olan Hamamyolu Çarşısı'nda meydana gelen dönemsel değişimlerin kullanıcıların belleğinde nasıl yer aldığı ve alanın geçmişten günümüze önemini koruyan bellek ögelerinin neler olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Konu ile ilgili literatür taramasının ardından, alanın tarihsel süreçteki önemi ve kentsel kullanımı için arşiv çalışması yapılmış, daha sonra seçilen alanın bugünkü fiziksel yapısını anlayabilmek ve sahip olduğu değerleri anket ve anı-mekan aktarımları ile sorgulayabilmek için Kevin Lynch'in Kentin İmgesi'nin kavranmasında kullandığı parametreler analiz edilmiş ve alana özgü mekânsal fragmanlar belirlenmiştir. Hamamyolu Çarşısı'nın günümüzdeki düzenlemelere ait kullanıcı görüşleri alınarak mevcut durum saptamaları yapılmıştır. Hamamyolu Çarşısı ile kullanıcılarının etkileşimi bellek bağlamında incelenmiş, anı mekanları çerçevesinde kent kültürünün dönüşen yapısı değerlendirilmiştir.