Türkiye'de bölgesel ticari açıklık-işsizlik ilişkisi: Düzey 2 bölgeleri için panel veri analizi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ONUR ERCAN

Danışman: Esin Kılıç

Özet:

Ekonomik kalkınmanın önündeki en önemli engellerden birisi bölgelerde yaşanan yüksek ve sürekli işsizlik oranlarıdır. Bu durum ekonomide yaşanan pek çok sorunun temelini oluşturmaktadır. İşsizlik ile mücadelede temel odak noktası yeni iş imkânları oluşturulmasıdır. Bu ise ancak yeni üretken yatırımların yapılmasına bağlıdır. Ancak işsizliği azaltma yönündeki politikalar bölgesel sosyo-ekonomik gelişmişlik farklılıklarının ortadan kaldırılması amacı ile birleştirildiğinde yalnızca yeni yatırımların yapılmasını sağlamak yetmemekte, bu yatırımların bölgesel anlamda yönlendirilmesi gereği de ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra yeni yatırımların ve potansiyelinin altında üretim yapan işletmelerin ihracata yönelik faaliyet göstermeleri ise işletmelerin ihracatın sunduğu daha geniş piyasa imkânı ile üretim düzeylerini arttırmalarını sağlayabilecek ve bu üretimi gerçekleştirebilecek daha fazla emek istihdamını beraberinde getirebilecektir. Bu bağlamda, bölgesel düzeyde ticari açıklık ile işsizlik arasındaki teorik ve ampirik ilişkinin ele alınması önem teşkil etmektedir. Bu çalışmada Türkiye'nin AB sosyo-ekonomik politikalarına uyum süreci çerçevesinde ortaya koyduğu İBBS'ye göre belirlenen düzey 2 bölgeleri (26 bölge) için 2004-2014 yıllık verileri kullanılarak ticari açıklık ile işsizlik arasındaki ilişki panel veri analizi yöntemiyle incelenecektir. Ekonometrik analizde nominal ve reel ticari açıklık endeksi olarak iki farklı ticari açıklık ölçütü kullanılmıştır. Bu analiz sonucunda, ilgili ticari açıklık endeksleriyle işsizlik arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca iki aşamalı Arellano-Bond doğrusal dinamik tahminleme sonuçlarına göre nominal ticari açıklık endeksindeki bir yüzde puanlık artış işsizlik oranını 0.09 yüzde puan düşürürken, reel ticari açıklık endeksindeki bir yüzde puanlık artış işsizlik oranını 0.04 yüzde puan azaltmaktadır. Dumitrescu Hurlin panel nedensellik testi sonucunda, hem nominal hem de reel ticari açıklık endeksiyle işsizlik arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlardan hareketle bölgelerin dış ticaret hacminden aldığı payı arttırarak işsizlik oranlarının düşürülmesi, bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmakta bir politika aracı olarak kullanılabilecektir.