Çok kriterli karar verme yöntemleri ile Türkiye'de Sosyal Güvenlik Kurumu'nun finansal performansının değerlendirilmesi

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Gökhan EROĞLU

Danışman: Tunga Bozdoğan

Özet:

Sosyal Güvenlik Kurumu istisnasız tüm toplumu ilgilendiren sosyal ve kurumsal yapısıyla kendi gelirleri dışında ülke kaynaklarını da geniş ölçüde kullanan bir kamu otoritesidir. Bu özelliği ile Sosyal Güvenlik Kurumu sosyal devlet olabilmenin en önemli göstergelerinden birisini temsil etmektedir. Kurumun, mali açıdan genel ekonomi ve devlet bütçesi içerisindeki büyüklüğü siyasetin yanı sıra pek çok toplumsal dinamiği de yakından ilgilendirmektedir. Türkiye'de Sosyal Güvenlik Kurumu'nun mali yönetimi, ülkenin sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği ve etkinliği için kritik bir öneme sahiptir. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun kendi kaynaklarıyla harcamalarını karşılayabilmesi ve devlet bütçesinden yapılan transferlerin sürdürülebilir bir seviyede olması, tüm topluma kaliteli hizmet sunma kapasitesini artıracaktır. Bu sebeple, kurumun sürekli olarak finansal performansının ölçülerek analiz edilmesi ve ilgili paydaşlara sunularak geliştirici değerlendirmelerin yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla bu çalışmanın temel amacı, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun finansal performansının bilimsel kriterlerle değerlendirilerek analiz edilmesidir. Kurumun finansal performansının ve mali yapısının sürekli analiz edilerek ölçülmesi ve değerlendirilmesi ile kamu kaynaklarının rasyonel bir şekilde kullanılması, karşılaşılabilecek risklere karşı önlemlerin alınması, hesap verilebilirlik ve saydamlık ilkeleri çerçevesinde isabetli kararların alınması mümkündür. Farklı kamu kurumlarının mali yapılarının analizine rehberlik eden bu çalışma, bu alandaki geniş etkiyi artırması beklenen bir diğer yaygın etki unsuru olarak öngörülmektedir. Çalışmada, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun performansının belirlenmesinde kriter ağırlıkları CRITIC ve ENTROPI yöntemleri ile belirlenerek analizde çok kriterli karar verme yöntemlerinden yaygın olarak kullanılan ELECTRE ve TOPSIS yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun 2010-2021 yılları arasındaki finansal performansları karşılaştırmalı bir perpspektiften ölçülerek analiz edilmiş ve elde edilen sonuçlar görsel öğeler yardımıyla sunulmuştur.